Redatzione

Marco Murgia est unu consigeri comunale de Casteddu dae su 2011. Issu est naschidu in Casteddu 43 annos a como, ma su babbu fiat de Seulu e sas mama de Bonolva. Est in polìtica dae su 2008 cando at leadu sa tessera de su Partidu Democràticu e dae tando militat cun dignididade e onestade faghende su màssimu pro tzitade sua. Est cojadu e tenet duos bellos pipios chi at pesadu in sardu finas pro dae s’assempru a totus de comente si faghet una polìtica linguistica reale.
Cantu est fàtzile o difìtzile a faeddare de limba sarda e soberania oe in die in su PD? In su PD est fatzile a faeddare de totas is chistiones, in teoria. Est unu partidu mannu, de massa comente si naraiat in s’ateru seculu e, si tenes s’abreu e sa gana de marrare, terrinu nde agatas prus che in ateros partidos minores. In teoria peroe poita prus colat su tempus e prus su partidu est redusendesi a comitados elettorales chene chi bi siat deveras una debata politica. E in prus, mentres fintzas a su 2011 pariat creschende s’idea de su partidu democraticu sardu, immoe totu est toradu a fatu e unu bentu forte tzentralista est sulende. Deo creo chi si depat tribagliare po unu partidu progressista sardu indipendente dae Roma e soberanista, chi cussideret su sardu unu pilotu po sa Sardigna noa . Ma custa est un’atera chistione.
Ma a Manca b’at istima pro sa polìtica linguìstica? A Manca (ma fintzas a Dereta mi paret) si cumprendet, chie prus e chie prus pagu, chi sa limba est una chistione politica, mancari minore, po sa maioria, peroe est una chistione. A dogna manera is chi pessant chi siat una chistione politica tzentrale po i sardus semus in pagus (in pagus a intro de is chi tenent incarrigos politicos). Su sentidu meu peroe est chi est creschinde s’atentzione e fintzas su favore po is politicas linguisticas.
Comente naschit s’aficu de Vostè pro sa limba sarda?
S’aficu po su sardu naschit cando seo intradu in cuntatu cun su Movimentu Linguisticu e apo tentu semper prus craru chi fiat pretzisu a essere ativistas de sa limba. Una parte manna de s’aficu meu in politica est tzentradu in is politicas po su sardu
In Casteddu b’at isperas de torrare a faeddare in sardu a manera normale? Tzertu chi b’at isperas. Ma est prus de un’ispera poite bi sunt totas is cunditziones: is chi feddant su sardu in sa vida fitiana, oe, in Casteddu sunt prus meda de cantu unu si podet pessare, cada de su 30%, comente amustrat sa chirca “Le lingue dei sardi”. E prus puru sunt is chi tenent una cumpetentzia passiva e chi ddu cumprendent chene de ddu faeddare. Ma s’ispera si depet mudare, e dda semus mudende, in progetu: chie est in is istitutziones, chie est in sa politica, e is tzittadinos aunidos in sotzios o iscapios, depimus faere ressa po ordinzare atziones po su sardu in dogna livellu.
Ite at fatu finas a como sa Comuna de Casteddu pro su bilinguismu?
S’Amministratzione Zedda est istetida sa prima amministratzione casteddaia a ponnere in campu atziones po su sardu. Si podet, e si depet, faere de prus, ma su chi amus fatu fintzas a oe est dignu de essere mentovadu: amus presentadu progetos po isportellos linguisticos, toponomastica e progetos culturales cun sa lege 482/99; amus fatu su regoalementu nou po sa toponomastica, ponende sa toponomastica bilingue comente obligu po tota sa toponomastica tzittadina (no isco ma creo chi Casteddu siat s’unicu Comunu in Sardigna a tennere una regula aici forte); amus mudadu su Regolamentu de su Consigiu Comunale, illarghende sa possibilidade de impreare su sardu in is fainas de su Consigiu; amus postu sa regula de sa connoschentzia de elementos de limba sarda po is concursos comunales; amus postu sa possibilidade de si coiare sende is formulas de lege pronuntziadas in sardu; amus presentadu, deo cun su cunsigeri Enrico Lobina, una proposta de delibera a su Connsigiu po chi si nde peset unu pianu organicu de is politicas linguisticas de su Comunu. Nde semus pesende paricios progetos, tzentrados in su sardu, po sa candidadura de Casteddu a Capitale Europea de sa Cultura. Como un’atera batalla at a essere a cumbinchere Cunsigiu, Giunta e Sindigu a ponnere dinari: sunt tempos malos ma tengio ispera bona.
Sos criticones de su Movimentu Linguìsticu narant chi si faghent medas delìberas e cunferèntzias pro s’imprenta ma pagu de cuncretu… Creo chi su Movimentu apat fatu meda in custos annos e no isco, chene s’atzione de su Movimentu, a cale puntu diant a essere su sardu oe e sa debata a subra de is politicas linguisticas e de s’istandard. Creo chi diant a essere a fatu meda de ube sunt lompidos. Creo puru peroe chi fintzas ateros sotzios , grupos e attivistas iscapios ant agiudadu in custos annos a sa causa de su sardu e ddu ant fatu in una manera significativa e chi meresset de essere reconoschida. Su tempus de sa cuntierra de positzione, cuntierra fatu fatu personale, depet acabare: dempimus, totus is chi tribagliant po su sardu, fraigare pontes, arrejonare imparis e intzertare s’andala comuna po lompere a sa coufitzialidade.
Beru est chi su progetu ‘Sardu in campu’ est contra a sa limba comuna? No, custu no est beru. Ma serbint duos fueddos po cumprendere megius comente semus tribagliende in Casteddu: is cunsigeris chi sunt sighende is politicas semus mimi matessi e Enrico Lobina. Cun Enrico tenimus ideas unu pagu differentes a subra de comente lompere a unu istandard e a subra de sa LSC. Ma treballamus imparis su matessi rispetende is ideas s’unu de s’ateru, lassende a una banda is chistiones de printzipiu, chirchende semper is cosas cuncretas chi nos aunint e faghende unu passu a pustis de s’ateru. Su progetu “Sardu in campu” est una lege 482 e Roma bi ponet fatu fatu duos annos po isborsare su dinare. Non ddue fit perunu motivu po abarrare firmos chene de faere nudda ca non fimis de acordiu a subra de s’impreu de sa LSC. Su progetu no imbucat in chistione de istandard. In duos annos creo chi amus a faere passos a innantis a bia a sa definitzione de una limba istandard.
Ma Vostè ite nde pensat de sa Lsc?
Nde pesso bene meda. Mancari tengiat unu naturale isperimentale sa LSC est istetida e abarrat unu brincu mannu a bia a sa definitzione de unu unicu istandard po su sardu. Unu istandard chi is sardos possant intendere comente e limba issoro, comente sa limba chi nos at a auinire in su benidore. Tengio in cussideru mannu peroe fintzas is rejones de is chi sunt contra de sa LSC: sa limba semus nois, est sa pessone e si cumprendet comente sa chistione de su sardu e de unu sardu istandard pongiat in chistione a nois matessi. Is chi sunt contra de su istandard unicu mascamente sunt contra ca narant ca no est possibile e ca is sardus no ddu ant a atzetare mai. A die de oe is tecnicas de partecipatzione democratica e de solutziones de is cuntierras sunt isvilupadas e isperimentadas: diat a essere cosa sabia si sa Regione paghessit unu progetu mannu de partecipatzione democratica chi, movende dae sa LSC, lompessit a su istandard ufitziale. Tzertu is linguistas e is sociologus depent tennere parte de sustantzia in custu progetu.
Ma si sa Comuna de Casteddu impreat su sardu a manera normale ite sardu at a impreare?
Po sa toponomastica impreamus sa LSC po is coias no dda impreamus. A parrere meu si diat a depere impreare sa LSC semper, fintzas si nde pessamus male, ca depimus reconoschere chi is regulas linguisticas generales sunt in conca a sa RAS. Peroe, torro a narrere, sa politica nos cumandat a essere cuncretos e agatare su chi aunit. E tando creo chi po su sardu su chi semus faghinde cun Enrico, e cun tota s’Amministratzione, in Casteddu siat unu bonu cumpromissu, su megius chi si possat fare, sende custas is cunditziones generals de su sardu (istandard, annestru ecc.).
Pro ite Vostè at detzisu de pesare is fìgios suos in sardu?
Est unu deretu issoro e no apo es a essere deo a ddos isfrunire de custu deretu. A chie est sardu, e tenet s’istoria sua (mancari una parte petzi) in Sardigna, deo creo chi a connoschere su sardu ddis liberet sa possibilidade de si espressare in su mundu de oe e de cras in una manera prus cumprida, po su profetu suo e de sa sotziedade tota. Est sa limba chi is sardos faeddant dae seculos e duncas, a dda sighire a faeddare in die de, oe nos permitet de bivere, cumprendere e contare sa vida nostra comente bolimos, liberos, chene is rimotziones malas chi ant fatu e faghent dannu mannu a sa Sardigna. Est ca cun su sardu amus a tennere una Sardigna mègius, custa est sa rejone manna po nde pesare is figios in sardu.