«Eris apo bìvidu duos momentos chi m’ant postu a meledare a fundu, pensende a su raportu chi b’est intre is sardos e sa limba issoro». Est su contu chi faghet Fabio Solinas, operadore poliglota e ghia culturale de Boruta ativu in Bisàrtziu. Est unu contu chi si nch’istèsiat de pagas dies dae sa publicatzione de unu vìdeu in ue chie est gadduresu narat de faeddare «in gaddurésu», su tataresu «in sassarésu», su tabarchinu «in tabarchin», s’aligheresu «en alguerés». Is sardos? Una «in sardu logudoresu» e unu «in sardu campidanesu».
«A màngianu – narat Solinas – a ufìtziu b’at lòmpidu bator persones dae su sud de sa Sardigna. Si fiant faeddende in sardu e, cando chi los fia ghiende in sa bìsita, unu de issos, ispantadu pro carchi cosa chi aia naradu, s’est indiritzadu a mie. In sardu. Apo rispostu cun sa matessi limba, sena bi pensare meda. Ma issu s’est postu a rìere, faghende chi nono cun sa conca, chi no aia pòdidu cumprèndere su dialetu issoro, gasi comente issos no aiant pòdidu cumprèndere su meu. Mi l’apo rìsida fintzas deo, ma cun un’agigu de amargura. Apo proadu a lis nàrrere chi, cherende, lis podia ammustrare s’intelligibilidade perfeta de sas duas macro variedades. Ma nudda. Sighida bi l’ant faeddende·si in sardu ma impreende s’italianu cun megus cumbintos, pro more de maicantas diferèntzias, de àere duas limbas diferentes».
Su contu de Fabio Solinas no est finidu, ca a merie, in contu de limba, b’at lòmpidu un’àteru grupu chi problemas non nd’at àpidu. «Gente de Bartzellona, de s’Aragona, de sos tretos a làcana cun sa Frantza. Petzi duos de issos faeddaiat in catalanu ma m’ant pedidu de los ghiare impreende cussa limba. E cando chi issos mi faeddaiant in ispagnolu, deo lis rispondia in catalanu. Perunu problema. Tando apo pensadu chi is sardos, fìgios de sa matessi terra, chi faeddant sa matessi limba cun variatziones locales, parent istràngios s’unu cun s’àteru. Is ispagnolos, mancari cun limbas e atzentos diferentes, ant retzidu su catalanu cun naturalesa sena pesare dudas e cumprendende·nos pari-pari».
Custa est pagu prus o mancu sa fotografia de sa cunditzione linguìstica in Sardigna, de unu movimentu linguìsticu chi non b’est e de sos carignos de is chi (acolondrende·si·nche in su sentidu comune chi de limba franca li bastat s’italianu) cun cussas manos diant pòdere fàghere àteras fainas.
Ca comente narat Solinas «s’impèigu prus mannu no est sa limba, s’impèigu bi nche l’amus in intro de nois».
mauro piredda
Leave a comment