Su de bator sàbados de santugaine ruet su Linux Day, una die dedicada a su software lìberu. S’argumentu, in prus de s’importu suo in sesi, est unu tema fissu in agenda pro sos chi si òcupant de limba sarda. E no est de badas chi intre sos òspites de su Linux Day de Macumere (organizadu dae su grupu utentes locales de su Màrghine, GULMh) bi fiant sos ativistas de Sardware rapresentados da Luca Meloni.
Chi deretu at naradu, alleghende in sardu, ite est Sardware e ite faghet. Su pùblicu, prus chi no atentu, at pòdidu sighire faeddos e diapositivas connoschende sas fainas de su colletivu in contu de limba e de còdighe abertu: su tradutore Apertium (Sardware s’est ocupadu petzi de sa tradutzione de s’interfache); su navigadore Firefox («unu de sos progetos prus mannos e prus noos chi amus publicadu»); sa rete sotziale detzentrada Mastodon (in ue «cadaunu si podet fàghere su serbidore suo chene dipèndere dae àtere»); su sistema operativu pro dispositivos mòbiles Ubuntu Touch; s’adatamentu de su curretore CROS pro lu pòdere impreare in Firefox.
In sa relatzione sua, Meloni at naradu su proite de su «issèberu de traballare cun programmas abertos»: ca «permitint de creare ainas noas in manera prus fàtzile e de las frunire a totus», ca «sunt prus seguros» e ca «totus podent fàghere controllos, o audit, de su còdighe, cosa chi cun sos progetos propietàrios no est possìbile». Unu vantàgiu mannu pro sos tradutores e ativistas. Custu però non cheret nàrrere chi non b’apat problemas. Custos sos tres printzipales: sa mancàntzia de programmas bortados; sa mancàntzia de gente a disponimentu pro traballare a sas bortaduras; sa mancàntzia de materiale de riferimentu.
«Su de tènnere pagu programmas bortados – at naradu s’ativista – bolet nàrrere chi mancat su materiale de riferimentu, e duncas sa tradutzione de unu programma divenit prus longa ca unu si depet chircare sas paràulas giustas de impreare chi in un’àtera limba, cun àteros programmas sìmiles a disponimentu, diat giai connòschere. Custu nde bogat sa gana a sa gente de bi traballare, e pro neghe de custu bi sunt prus pagos programmas e su tziclu sighit».
Mentovadas fintzas sas memòrias de tradutzione, listas de istringas in limba originale e bortadas «chi nos permitint de risparmiare tempus impreende·las comente riferimentu», e s’importàntzia de sos testos creados finas a oe chi ant «agiudadu a isvilupare motores de tradutzione automàtica che a Apertium e MinT». Serrende·la, Meloni at chircadu s’interatzione cun su pùblicu, retzende una dimanda relativa a sa norma ortogràfica impreada. Cosa chi at permìtidu de faeddare de sa Lsc: «Su materiale chi b’amus a disponimentu nos permitit de traballare mègius in una manera chi chene cussu istandard non diat èssere possìbile».
Gianfranca Orunesu
(Immàgine de su GULMh)
Leave a comment