Interlingua, limba artifitziale internatzionale

                         de Salvatore Serra

S’interlingua de IALA, prus connota comente  interlingua ebbia, est una limba artifitziale internatzionale bogada a campu in su 1951, basada subra de  vocàbulos a cumone cun su prus  de sas limbas neolatinas. L’ant isvilupada unos cantos linguistas professionales cun s’idea  de l’impitare comente idioma ausiliàriu in sas  comunicatziones internatzionales.

A nàrrere su beru,  su nùmene “Interlingua” l’impitant pro duos idiomas ausiliàrios: sa “Interlingua de Peano” (su chi at bogadu a campu s’idea), prus connotu comente “Latino sine flexione” (‘latinu sena declinatziones’), chi oe in die non  b‘at gente chi lu faeddat, e sa “interlingua de IALA”, sende IALA s’ “Assòtziu de sa Limba Ausiliària Internatzionale”, argumentu de custu artìculu.

Gasi comente su vocabulàriu de s’ esperanto l’ant leadu  dae limbas neolatinas, germànicas e islavas, però deformende sas paràulas o imbentende paràula noas, su vocabulàriu de s’ interlingua l’ant leadu dae sas  limbas neolatinas printzipales, dae s’inglesu e, prus pagu, dae su tedescu e dae su russu, chirchende sas raghinas cumpartzidas dae custas  limbas a traessu de  su vocabulàriu comunu chi protzedit  dae su latinu. Sa matessi cosa est acuntèssida cun sa  grammática, chi s’est inspirada  in parte a sa de s’ inglesu, però meda prus  simplificada. Interlingua cheret èssere, in sustàntzia, unu fatore comunu de totu sos idiomas europeos, e una versione moderna de su chi in antigòriu est istadu su latinu.

A su chi resurtat dae sos istùdios, s’interlingua la cumprendent cun fatzilidade medas de sas  1000 milliones de pessones chi faeddant sas limbas neolatinas.

Sa grammàtica e su vocabulàriu los ant cumpletados  in su  1951, a pustis de prus  de binti annos  de istùdios e traballos  mandados a dae in antis  dae sa  IALA. Alexander Gode est istadu unu de sos primos chi b’at traballadu. At publicadu  una gramàtica detalliada, unu ditzionàriu interlingua-inglesu e unu libru  introdutivu: “Interlingua a prime vista”.

S’idioma interlingua tenet sighidires  in paisos comente su Brasile, sa  Bulgaria,sos  Istados Unidos, sa  Frantza, s’ Itàlia, sos Paisos Bassos, sa Polònia, sa  Rùssia e mescamente, sos paisos iscandinavos (Danimarca, Norvègia, Finlàndia e Isvètzia). B’at unas cantas pàginas web dedicadas a interlingua e àteras chi tenent sos cuntènnidos issoro in custa limba.   Finas  Google e Wikipedia tenent versiones in interlingua. Però in ue at mustradu a beru s’utilidade sua est in su campu de sa  sièntzia, giai chi medas artìculos e publicatziones sientìficas si iscrient  in interlingua pro agiuare sa divulgatzione e s’intercàmbiu de datos intre istudiosos de   natzionalidades distintas.

Oe in  die est comente un’idioma biu, sighit a crèschere e a s’adatare a sos cambiamentos e avantzamentos de sa sotziedade e, in prus  de su vocabulàriu leadu dae su latinu clàssicu in sa versione  originale de Gode, tenet unu vocabuiòriu neolatinu modernu: pro nàrrere, in càmbiu de  “emer” (comporare) ant postu  “comprar”. Custa modernizatzione  sistemàtica at generadu su chi li narant “latinu modernu”.

https://es.wikipedia.org/wiki/Interlingua

Leave a comment