– de Salvatore Serra –
In su 2004 sos astrònomos ant iscobertu unu pianeta nou e l’ant postu a nùmene “55 Cancri e” (li narant finas “Janssen”). Tenet a oto bortas sa mannària de sa Terra e inghìriat a fùrriu de un’isteddu chi s’agatat a 40 annos lughe dae nois. Cheret nàrrere chi, pro bi lòmpere, bi cherent 40 annos andende cun sa lestresa de sa lughe. Descritu comente unu “pianeta inferru”, tenet un’òrbita meda a curtzu a s’isteddu suo e est prenu de vulcanos, cun cunditziones estremas in su pìgiu pedrosu suo.
Sos vulcanos, a sas beras, non sunt sa cosa prus interessante de Janssen. E nemmancu est sa cosa prus interessante sa cantidade manna de carbòniu, chi nat chi si trasformat in diamantes in su prus de sa superfìtzie pro more de sa basca e de sa pressione arta. Su chi ispantat de prus sos sientziados sunt sos sinnales curiosos chi benint dae custu mundu infernale.
Ite est chi faghet sos sinnales dae “55 Cancri e” gasi curiosos? Tando, a bortas, cun unu protzessu simigiante a su chi est a sa base de sa cassa a sa vida aliena de sa NASA, si podet averiguare chi su pianeta no emitit lughe visìbile. Àteras bortas, in tames, si podent osservare sinnales luminosos fortes.
Custa flutuatzione in sa lughe visìbile (e radiatzone infraruja) emìtida dae Janssen mustrat chi sas cunditziones de su pianeta sunt instàbiles a beru. De veras, una cara de su pianeta lompet a 2.430 grados celsius, cando chi s’àtera cara est presonera de un’istadu de note permanente, lompende a 1.110 grados celsius ebbia (chi bastant semper pro iscagiare metallos comente su ràmene o s’oro). Pro tempus meda custas variatziones sunt istadas unu mistèriu, ma como un’istùdiu nou punnat a dare respostas.
In s’istùdiu s’ipotizat chi sos sinnales enigmàticos de su pianeta sunt incausados dae su fatu chi s’atmosfera creschet e brùsiat in continuatzione. Custu diat dèpere acuntèssere pro more de s’erutzione de vulcanos gigantes e de sas presas de àera tèrmicas chi emitint gas caentes in su pianeta, creende un’atmosfera temporànea. Custa atmosfera temporànea si brùsiat deretu pro more de sa radiatzione intensa e de su bentu solare de s’isteddu, lassende un’arastru de prùere. In àteras allegas, cando s’atmosfera b’est bi sunt finas sos sinnales, cando s’atmosfera non b’est sos sinnales non bi sunt prus.
Leave a comment