– de Giuseppe Pepe Coròngiu –
Sa lege “pro sa limba e sa cultura sarda in sas televisiones”, aproada dae su Cussìgiu Regionale a ghennàrgiu coladu, at a burrare, forsis a manera cumpleta, sa limba sarda dae sas emitentes privadas soventzionadas.
Non bi creides? Andade a leghide-la:
http://www.consregsardegna.it/XVLegislatura/Leggi%20approvate/lr2015-03.asp
s’artìculu 4 de custa lege est unu passu a coa mannu dae s’artìculu 14 de sa lege 26/97 chi poniat s’òbligu de fàghere sas trasmissiones in sardu si sos editores cheriant su contributu.
http://www.regione.sardegna.it/j/v/86?v=9&c=72&file=1997026
Sunt paràulas sutiles sas chi bi sunt, ma unu de su mestieri bos iscòbiat sa beridade. In antis pro leare su dinare depias a mala bògia trasmìtere in sardu. Como imbetzes, cun sa lege noa, s’òbligu non b’est ca sa limba est petzi una possibilidade intro milli. B’at de iscumìtere, chi sos editores e sos programmistas ant a seberare, pro leare su dinare, de fàghere programmas in italianu gasi comente lis benit bene. De “cultura sarda” non in limba sarda.
Comente semus a lòmpidos a custu ennesimu disacatu?
Sa classe polìtica sarda, in custos ùrtimos annos, aiat unu problema: comente agiudare sas televisiones privadas chi si nche sunt morende pro curpa de sa crisi. A calicunu tando li fiat bènida s’idea in su 2013 de finantziare programmas in sardu a manera de sustènnere custos grupos editoriales. S’istrumentu bi fiat e fiat s’artìculu 14 subramentovadu e su Pranu Triennale de sa Limba Sarda.
Unu naradu e unu fatu belle 2.000.000 de èuros sunt transitados dae in cue e, cun sos vìnculos de lege e pranu, ant “custrintu” sos editores a fàghere trasmissiones in sardu.
Posca ite at capitadu: eletziones, giunta noa, assessore nou, càmbiu de ghia in su servìtziu limba sarda e in sa diretzione generale chi si nde incurat, lòmpida de paladinos noos de sa limba “con tutte le sue varianti” in Cussìgiu Regionale. Calicunu gèniu at propostu de fàghere una lege noa cando cun sa betza si traballaiat bene e cun profetu, mesches pro sa càusa de sa limba.
Resurtadu: in sa lege noa s’òbligu de impreare sa limba sarda est isparessidu. Sa curpa no est de sos editores o de sos meres de sas televisiones: issos faghent su traballu issoro chi est a leare su profetu prus mannu dae sas cosas. De su restu S’Unione Sarda faghet una pàgina in sardu sena contributos. Tocaiat a su poderiu pùblicu a defensare sa limba sarda. Nemos at naradu nudda: nén dirigentes, nen polìticos, nen paladinos. Forsis calicunu non si nd’est mancu abigiadu de ite fiat votende o iscriende. Sos lobbystas e sos tècnicos male intragnados emmo.
E gasi como, su disacatu at a èssere craru meda intro pagu tempus.
Deo l’apo semper naradu: su diàulu antilinguìsticu e semper in sos detàllios. Cando unu iscriet “limba e cultura sarda” o “lingua in tutte le sue varianti” (espressioni) est narende chi de limba non nde bolet. Ma a pitzu de custu s’egemonia nostra est durada pagu. Apo gherradu e iscritu duos pranos triennales pro nde bogare “cultura” e “varianti” dae su vocabolàriu de sa polìtica linguìstica. Ma como b’at una restauratzione tosconosa.
Ma ite nos chesciamus a fàghere? Tantu como sos meres sunt cussos, o cussas, e faghent su chi cherent.
Su folclore e sa cultura regionale ant a leare gosu. E sa limba sarda? Torra in su cugione.
A cabudanni nou recuat.
Leave a comment