Pro sa Limba comuna domìniga votade a Renato Soru

de Bovore Mele –  A probe su tempus benidore est cun Renato Soru. Deo domìniga ando a lu votare ca issu est su babbu de sa limba comuna e nemos, intre sos polìticos, faeddat in sardu che a issu e at fatu sas cosas chi at fatu issu. Tando custa est sa daclaratzione de votu mea. E in segus sa chi podet essere s’agenda politica de unu partidu natzionale sardu e europeu.

Si oe nos domandamus cales ant a essere sos argumentos chi in Sardigna ant a detare s’agenda intre tres meses, podimus como donare un imposta? Tzertu pro essere seguros bi diat chèrrere una giagai  chi legat una botza de bidru. E si l’agatamus una chi legat una botza de bidru ghite nos diat narrere? Oe su chi buddit in sa padedda in Sardigna, posta a pare cun deghe annos faghet, sunt cosas noas. Su càmbiu de sas erèntzias at una làcana chi cumpareit intre comente la pessant sos chi ant prus de baranta annos e cuddos chi ant prus pagu de baranta annos. Si unu andat in Arvarè  s’at a a bigiare ca sas erèntzias de sos giòvanos ant pessos meda diferentes dae sos chi nch’ant prus de baranta annos. Ideas comente a sa de s’indipendèntzia sunt meda prus fortes in sos giòvanos. Medas giòvanos sunt sena traballu e sena prospetiva de benidore e in Sardigna sas dificultades sunt meda prus fortes chi in Terramanna. Sos giòvanos parent isbaidos ma meda de issos ischint ca custu est unu sistema i nue su pùblicu no invertit  prus in su desarrollu  de sa produtzione e pro s’impreu de sos disabudos.

Si sas natziones europeas si fiant pòdidas ponnere a pare a una vetura oe a custa vetura afartat sa màrtzia, sa Banca Natzionale pùblica no esistit prus, e non chi custa l’apat s’Europa cun su Bancu Tzentrale Europeu ca fortzis non l’at mancu custu ca sos bancos natzionales sunt totu in manos de finantzieris privados e est comente a donare unu puddàrgiu a margiane pro lu bardare. Sa cosa at a peorare meda cun s’acòrdiu de lìberu comertziu intre Europa e Istados Unidos chi no at a bennere ratificadu nemmancu dae sos parlamentos natzionales ma l’ant a narrere ca eja deretu chistende nche a s’Europa dae sos Istados Unidos fintzas sos OGM. In Europa sos logos de discussione e de libertade sunt semper prus pagos. In Sardigna medas ant cumprèndidu ca totu custu batit a aere netzessidade de polìticas noas ca i noghe de dinare de foras nche nd’at a pròere semper prus pagu. Custu este unu sentidu difusu. E in custu sentidu fruit meda su chi acaesset in terras a probe comente sa Catalugna e indedda comente s’Iscòtzia.

In Ispagna intre dereta e manca est custa, s’ischerra polìtica, chi at cumpresu ca fintzas sas istitutziones de s’istadu ispanniolu pro non si segarent depent cambiare e depent aere unu sentidu assalumancu federale, chi fortzis nemmancu bastat prus, e badde bi chergiat fintzas un’istadu confederale. Est in crisi fintzas sa globalizatzione cun sa tancadura a sa Rùssia e cun s’obietivu otzidentale cuadu de impagongiare su poderiu econòmicu tzinesu chi patronigat sos mercados finantziàrios, sa crisis pilotada de Honk Kong est unu sinniale craru. Fintzas in Sardigna sunt sos recursos  locales chi ant a contare semper de prus. Modellos econòmicos comente cussos industriales sunt a s’ismurruinada . Tantu matessi proamus a aliare sos argumentos chi ant a essere discutidos a probe: Limba Sarda Comuna, paesàgiu, amparu de su mèdiu ambiente, relatzione fiscale conflituale cun s’istadu e batalla pro sas intradas, modellu nou de desarrollu. Sa limba est propriu sa Limba Sarda Comuna ca politicamente est sa proposta prus forte e crara chi bi est.

Su paesàgiu est unu cuntzetu collegadu a sa limba ca est ligadu a sa cultura de su territòriu e a custu est ligadu s’amparu de su mèdiu ambiente e su desarrollu locale. I nego giogat su rolu fundamentale s’agricultura. Dae totu custos setores si movet su turismu chi depet essere unu turismu nou i nue su turista cumprendat ca fruit de unu territòriu diferente in totu dae s’Itàlia e in antis de totu diferente pro sa limba e pro sa cultura. Politicamente tra carchi mese chie si cheret ponnere de rugradis a custos cuntzetos l’at podere faghere? Nono! Chite prètziu at a pagare a si ponnere de rugradis? At a pagare unu prètziu polìticu. Su prètziu est unu cuntzetu polìticu aguale a cussu econòmicu proite ca est determinadu semper dae una leghe econòmica cussa de sa domanda. Cantu prus sa domanda de su nou at essere arta tantu de prus su prètziu polìticu at essere artu pro chi faghet su conservadore. In politzia no esistit petzi su cuntzetu de prètziu polìticu.  In unu momentu, cando sa tensione polìtica fiat meda forte, s’in-sinnaiat in àteros tempos, oe parent ateras epocas geologicas, a sos polìticos mescamente a sos de ischerra chi si depiat pigare su libritu ruju de Mao Tzetung e leghere chite previdiat in su casu de una contradditzione in mesu a su popolu.

S’imposta fiat su chi at fatu Mao Tze Tung est sa rivolutzione culturale i nue cara a esigèntzias noas de sos giòvanos tzinesos a custos lis aiat ghetadu fumu a cara e lis aiat pintadu chi b’aiat responsabilidades polìticas pretzisas de su malu istare issoro, chi non fiant sas suas, e a cumintzadu a lis inditare in antis de totu su prus mannu oponidore internu suo, in sa fine de sos annos sessanta, in su Partidu Comunista est a narrere Lin Piao, tando Presidende de sa Repùblica Populare Tzinesa,  responsàbile sigunde Mao de bufare binu nieddu chi fiat sinniale sigunde issu de decadèntzia burghesa sua e de totu sos sighidores suos. E a Lin Piao cun sos sighidores suos los aiant burrados dae sa politica. Adeorende ca oe pro reventere cun una contradditzione in mesu a su pòpulu non s’impreat prus su libritu ruju e mancu sos metodos de Mao.

Sos tempos polìticos sunt prus pagu sambenosos de tando ma sas contradditziones “in mesu a su pòpulu”, cando bi sunt, e in Sardigna bi sunt, custa borta non s’ant a iserrenire prus cun su libritu ruju, ca oe prus avessos a las isorvere cun sos cungressos de partidu.