Cunforma a is chinnidas pro nche ghetare a terra su fràigu de sa Lsc depimus dare cara a is chi naschent dae una interpretatzione particulare de s’impitu de su lèssicu lìberu. Iscudende una prima ograda a custa rivendicatzione a s’ispissu espressada in facebook (ma twitter sa gana mala nos batit?) paret de nos cunfrontare cun fundamentalistas de sa Lsc, fideles a su documentu originàriu cun su tempus bortuladu dae Diegu Corràine, reu de àere creadu unu blog cosa sua (nemmancu unu vocabulàriu!). Ma no est aici. Custa est una còntiga, unu caddu de Tròia pro no àere una limba comuna.
In antis de totu est pretzisu a nàrrere chi is primos chi impitant su lèssicu lìberu sunt is operadores chi non si nche devent iscostiare meda dae su faeddu de sa bidda in ue traballant. Posca is chi iscrient, leghent e, mescamente, iscurtant e non pensant chi su faeddu de sa bidda issoro siat su mègius de Sardigna, sunt is primos chi impitant paràulas de aterue pro inditare sa matessi cosa. In antis de s’impitu fitianu de sa norma pro iscrìere, mai aia impitadu verbos o paràulas meridionales: tzerriare, castiare, immoe, moente…
Ma, a dae chi is infinidos e sa majore parte de is pàraulas meridionales agabbant in -i, si faeddat de “logudoresizatzione” de su lèssicu. Su sèberu de sa -e finale podet pràghere o nono, ma una limba comuna subracomunale non podet impitare diferentes coniugatziones verbales e totu su chi agatamus in is vocabulàrios sardos. Ca si nono amus – de facto – una dòpia norma. Acò chi is difensores de su documentu originàriu – chi est craru meda e no at bisòngiu de dimònios chi ddu bòrtulent – nos faghent a bìdere a beru ite cherent.
Ma b’at de nàrrere chi finas àteros sèberos previdint “arrègulas gràficas” chi non permitint de impitare “totu su chi agataus me is fueddarius sardus”. Non si podet, pro cale si siat norma (e pro is impreos normados), siat issa indiritzada a totu sa Sardigna o a unas cantas provìntzias. Ca is critèrios e is lògicas sunt is matessi. Ma sigomente chie movet dae sa punna de su lèssicu lìberu ddu faghet pro nche ghetare a terra una norma ebbia (sa Lsc), est pretzisu, cada bia chi s’arresonu si presentat, a nche li ghetare a terra sa caratza.
Leave a comment