Su tradutore de Cervantes in sardu Gianni Muroni est unu de sos pagos linguistas in Sardigna chi podet nàrrere sa sua, pro cumpetèntzia, subra impreu e seberos de sa LSC. Che a issu in capas Corraine e Becciu ebbia. Ma comente medas, a cajone de sa polìtica oportunìstica e distrituiva chi est faghende sa Regione, a dies de oe no at unu traballu.
E comente a issu deghinas e deghinas de operadores ca sa polìtica como est prus a favore de dialetos e folklore chi non de sardu ufitziale. E puru s’est laureadu cun una tesi de tradutzione dae s’ispagnolu. Tenet unu master de I livellu in Documentatzione, tradutzione e elaboratzione de mòdulos culturales in limba sarda, de s’Universidade Autònoma de Bartzellona, e unu de II livellu in Linguistica Teorica i Aplicada de s’Universidade Pomepeu Fabra de Bartzellona . Est istadu operadore de sa Provìntzia de Tàtari. At ideadu e organizadu su Festival de sa Literadura in Limba Sarda in Lei. At fundadu e curadu su situ de novas bilingues in italianu e sardu on line Sardies.com.
Est istadu responsabile de sa parte linguistica de su CROS (Curretore Regionale Ortogràficu Sardu). Pro s’editoriale Condaghes at publicadu, a prus de Don Chisciote de sa Màntzia, sas tradutziones de àteros tres clàssicos de sa literadura ispagnola: Nebida (Niebla), de Unamuno, Donna Berta de Clarin e Isposòriu de sàmbene (Bodas de sangre), de Garcia Lorca.
Ma a tempos de s’assessora Firino custos profilos e curricula sunt ignorados. Ma Gianni, comente medas, non si rendet. Unos cantos sòtzios a cunsonu ant a presentare sa tradutzione sua de su Don Chisciote in Tàtari, chenàbura 26 de freàrgiu chi benit a sas h.18 in sa sala de sa libreria Messagerie Sarde in piazza Castello 10. Cun issu Domitilla Mannu, Frantziscu Cheratzu, Gianni Garbati, Giuseppe Corongiu, Giulio Landis e Frantziscu Medda. E meda militantes de su Movimentu Linguìsticu chi cherent imbiare unu sinnale craru a sa Regione.
Gianni, comente ti paret chi siat andende sa polìtica linguìstica a dies de oe?
Est andende male meda. Semus torrados in segus de deghe annos.
Ite si diat pòdere fàghere imbetzes?
Su problema est semper econòmicu. Sa R.A.S. ponet tropu pagu dinari pro su sardu. Cherent torrados a finantziare sos progetos fatos in sos ùrtimos annos e tocat chi su sardu intret in iscola de a beru.
Ite significadu tenet sa tradutzione de sos clàssicos in una polìtica linguìstica moderna pro una limba de minoria comente su sardu?
Custas tradutziones serbint pro cumintzare a fissare sa limba in s’iscritu e finas pro recuperare faeddos, ditzos, modos de nàrrere chi sunt acanta de si nch’ispèrdere. E finas pro fàghere a cumprèndere chi in sardu si podet iscrìere e faeddare de totu.
Paga gente narat chi est dinare imboladu.
Su dinari postu pro sa cultura no est mai imboladu. E sena de una rinàschida culturale non ddoe pòdere àere una rinàschida econòmica.
Cale sunt sos problemas de bortare in sardu clàssicos famados a livellu internatzionale comente sos de Cervantes, Unamuno o Garcia Lorca?
Su problema mannu est chi su sardu non tenet una traditzione in prosa. Sos primos romanzos in sardu sunt de sos primos annos ’80. Sos tradutores tenimus pagos riferimentos e pro cussu s’isfortzu no est piticu.
Su sardu chi connoschimus nois est una limba bastante o sunt petzi dialetos folklorìsticos sena cabu e chi non si cumprendent?
Su sardu est una limba che a totu sas àteras. Su chi mancat est s’abitùdine de lèghere in sardu e custu ca comente ischimus sos sardos semus alfabetizados in italianu.
Ite tocat a fàghere pro elevare su sardu a limba culta e normale?
Sighire cun s’istandard ortogràficu, chi giai tenimus, e tènnere un’iscola in sardu e un’universidade in sardu.
Ite relatas b’at a dies de oe intre su mundu sardu e cussu ibèricu?
Faeddende de limba s’interessu est prus nostru pro sa realidade catalana e s’operatzione de recùperu chi ant fatu cun sa limba issoro. Pro s’ispagnolu, pro resones istòricas e linguìsticas, diat dèpere èssere prus presente in s’iscola sarda ma no est galu de gasi.
Pro ite est importante custa tradutzione de Don Chisciote?
Est un’òpera in ue sunt presentes belle totu sos registros istilìsticos e cun una richesa lessicale manna, sena de contare s’importàntzia de su libru a livellu mundiale.
Ite renèssida ti isetas dae custu traballu?
Ocannu sunt sos batorghentos annos dae sa morte de Cervantes. S’isperat chi custa tradutzione diat prus visibilidade a sa limba nostra.
Cumbenit oe in die a si impitzare pro sa limba sarda? Reconnoschimentos tentu nd’as?
Su mercadu de sa limba sarda est limitadu pròpiu ca su sardu no est galu intradu de a beru in iscola. Sa cultura est una cosa bia e cultura cheret nàrrere finas traballu. Sos catalanos de sa limba issoro nd’ant fatu un’indùstria. Ddoe diat pòdere àere traballu pro unu muntone de gente in custu setore e si non nche nd’at sa responsabilidade est polìtica.
Nois de sa limba sarda semus unu pagu totus Don Chisciote? Amus cufusu sa realtade cun sa fantasia, mentres sa limba nostra est destinada a si nche mòrrere?
Sa limba nostra no est destinada a si nche mòrrere. Prus a prestu paret chi ddo’est sa volontade de sa classe dirigente sarda, polìtica e intelletuale, de dda lassare mòrrere. In ogna modu, mancari romànticos, sos chi creimus in su sardu non semus macos, che a Don Chisciote. Ddo’at gente preparada e cun una cussèntzia linguìstica. Sa gherra sighit.
(dir)
Leave a comment