Su privilègiu logudoresu: cando sos pisanos cumprendiant su sardu ufitziale

Su privilègiu logudoresu: cando sos pisanos cumprendiant su sardu ufitziale

– de Sarvadore Serra –

Privilègiu logudoresu

De seguru sos pisanos de sa Repùblica de Pisa cumprendiant su sardu. Si nono, no aiant àpidu pòdidu lèghere su Privilègiu Logudoresu. E no est cosa de nudda. Su Privilègiu est un’atu giurìdicu cun su cale Marianu de Lacon, giùighe de su Giuigadu de Torres, agiuaiat sos mercantes pisanos, liberendeˑlos dae s’òbligu de su toloneu, est a nàrrere una tassa chi totus deviant pagare pro cumertziare in su territòriu de su Giugadu e in su mare a curtzu. In àteras paràulas, si tratat de una “esentzione fiscale” ante literam, iscrita in sardu pro una populatzione itàlica. Custu documentu nche torrat a su 1080. S’agatat in s’Archìviu de Istadu de Pisa. Est connotu fintzas comente Mandu de Marianu e Carta Consulare Pisana:

In nomine Domini amen. Ego iudice Mariano de Lacon faço istam carta ad onore de omnes homines de Pisas pro xu toloneu ci mi pecterunt, e ego donolislu, pro ca lis so ego amicu caru e istos a mimi: Ci nullu Inperatore

ci lu aet potestare istum locu de Nonn< e> apat comiatu de leuarelis toluneum, in placitu de non occidere pisanu ingratis. E ccausa ipsoro ci lis aem leuare ingratis, de facerlis iustitia Inperatore ci’nce aet exere

in tu locu. E ccando mi petterum su toloneu, ligatorios ci mi mandarum homines ammicos meos de Pisas fuit: Falceri e Açulino e Manfridi, e dego fecindelis carta pro honore de xu piscopum Gelardu e de Ocu Biscomte e de omnes

consolos de Pisas. E ffecila pro honore de omnes ammicos meos de Pisas: Guidu de Uabilonia e lLeo su frate, Repaldinu e Gelardu e Iannellu e Ualduinu e Bernardu de Coniço, Francardu ed Odimundum e Brunu e rRannuçu

e Uernardu de Garulictu e tTornulu. Pro siant in onore mea ed in aiutoriu de xu locum meu, custu placitu lis feci per sacramentu Ego e domnicellu Petru de Serra e Gostantine de Aççem e Uosoueccesu

e Dorgotori de Ussam, e nNiscoli su frate [e n] Niscoli de Çor [i e] Mariane de Ussam […]

Sas notìtzias istòricas subra de su Giuigadu de Torres moent dae su 1022. L’at guvernadu in manera belle esclusiva sa dinastia de Lacon Gunale; pustis sunt bènnidas sas dinastias de Visconti e Hohenstaufen. Su Giuigadu s’est acurtziadu, in antis, a sa Repùblica de Pisa, e, pustis, a sa de Genova. A pàrrere de calicunu, agabbat in su 1259, cando morit Adelasia, s’ùrtima Giughissa nominada dae sa Corona de Logu. A pàrrere de àteros, agabbat in su 1272, cando morit s’ùrtimu soveranu, su maridu Entzu de Hohenstaufen, fìgiu de Federicu 2 de Isvèvia. Su Giuigadu abbarrat suta de sa regèntzia de Bianca Lancia, mama de Entzu, e de Micheli Zanche; pustis, si lu disputant sos Bas Serras de Arborea e sos Dòrias; tando si lu partzint sas famìlias poderosas de sos Dòrias e de sos Malaspinas, cando chi Tàtari si proclamat Comunu Lìberu, paris cun sas Curadorias de Fluminàrgia e Romàngia; e unos cantos territòrios andant a su Giuigadu de Arborea lacanàrgiu.

Ligàmenes:

http://guide.supereva.it/lingua_sarda/interventi/2010/11/il-privilegio-logudorese-del-1080

http://www.google.it/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&ved=0CDUQFjAD&url=http%3A%2F%2Fprofemolica.altervista.org%2Falterpages%2Ffiles%2FPrimidocumentiscrittidellusodelvolgareinItalia.ppt&ei=MdCQVejJLcjbUbCCoMAE&usg=AFQjCNEwXnKEJfo5e7gWE7OkOVT6eFJm3A&sig2=sDHfYsH-M8pcEfmmWFfWtg

http://www.lamiasardegna.it/files/storia-giudicato_torres.htm

 

 

 

 

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *