Sas rapresentaziones sacras de Antoni Maria de Estertzili

Sas rapresentaziones sacras de Antoni Maria de Estertzili

– de Sarvadore Serra

Su primu de sos autores sardos chi s’ischit chi at iscritu  sas rapresentatziones sacras in limba sarda est Padre Antoni Maria de Estertzili (1644- 1727)

Sa rapresentazione sacra  aiat tentu su cumintzu in sa penìnsula italiana, comente isvilupu de sa “lauda” in vulgare, chi si fiat fata s’espressione tìpica de sa religiosidade de s’Edade de mesu. L’aiant magonida, cun sos versos issoro, Frantziscu de Assisi e Jacopone de Todi.

Pustis, cun  s’aumentu mannu de sas iscenas e de sos pessonàgios, si fiat articulada in formas dramàticas prus lòmpidas, contaminende sos temas religiosos – episòdios de sa Bìblia e de s’Evangèliu, vida e meràculos de santos – cun àteros de natura profana, pro intrare in crisi in su 500.

At duradu de prus in sa penìnsula ibèrica, in ue sos testos leaiant su nùmene de “autos” , e pustis de “autos sacramentales”.  Est a custos testos chi s’autore nostru faghet riferimentu. Sas òperas suas  sunt ligadas a sas de su portughesu  Gil Vicente, vìvidu intre su 400 e su 500, e mescamente a sas de sos ispagnolos  Gomez Manrique, Juan  del Encina e Lucas Fernandez, chi si còllocant in sa matessi rata de tempus.

Sa prima si narat  “Conçueta de Nacimiento de Christo”  (Rapresentatzione de sa nàschida de Cristos). Est formada dae prus de 1.200 versos. Previdet s’atzione de 28 pessonàgios. Si pensat, tenende contu de unu permissu iscritu in s’agabbu, chi l’apant rapresentada in su 1624. Interessante a beru su misturu linguìsticu chi la caraterizat: sos tìtulos, sas didascalias e sos nùmenes de sos pessonàgios sunt in ispagnolu; sos diàlogos sunt in sardu, francu sos de Sant’Austinu, chi faeddat in ispagnolu, e de unos cantos àteros, chi faeddant in latinu

Custas sunt unas cantas rias de s’òpera:

Maria e Giosepe
Maria.  Meda apu disijadu custa ddi,
 qui lingua no ddu podidi isplicari;
dichosa sa hora qui deu os apa by,
a’ bosu Deus y homini totu impary!
Dichosa apesi ancora in os mirari
cussa diuina cara resplandenti!
Dichosa ancu chi indigna veramenti
seu po os essi mama naturaly […]

S’annùntziu de sos ànghelos
Sale un Angel a los pastores diciendo.
Anuncio vobis gaudiu magnu,
pastoris meda deuotos
combidadi osi totus
ad videndu illu agnu

Su càntigu de sos pastores
Entonan las flautas, y canta uno, y los otros responden.
Benidu est cuddu messia
ispetadu de sa zente,
est veru Deus potente
et conzolu, cumpanzia.
Cussu est cudda vera guia
de sa nostra saluaxione:
custa note de alegria
nasquidu est su saluadore!

Pustis b’at, comente de pramàtica, sa vìsita de sos pastores in sa gruta. In fines essit a campu Sant’Austinu, bestidu a pìscamu, chi cumintzat unu chertu  cun unu “doctor Ebreo” a pàrrere de su cale Gesus no est su messia annuntziadu dae sos profetas. Non b’at de s’ispantare pro custu brincu cuntenutìsticu e istòricu: s’assentu de custas òperas est determinadu non tantu dae s’intentu lògicu narrativu, cantu dae s’urgèntzia  de mustrare – e nàrrere chi sunt beros – fatos e veridades religiosas.

Sa segunda òpera est “La Comedia de la Passion  de Nuestro Señor Jesu Christo”. Est sa prus manna e articulada. Est formada dae  3.000 versos e est partzida in  6 atos:  a pustis de s’istèrrida resada dae tres ànghelos e a unu “pròlogu” (primu atu), benint s’addòviu de sos giùighes chi cundennant a Gesus e si podent de acordu cun Giudas (su de duos atos); sa dispedida de Gesus dae sa mama (su de tres); sos acordos definitivos cun Giudas (su de bator); s’arrestu de Gesus in s’Ortu de sos Getsèmanes (su de chimbe); su protzessu finas a sa sentèntzia, sa traitoria de Pedru, sa morte a manu sua de Giudas e, in fines, s’issena de sa passione, cun sos butzinos, sas fèminas pias, sos apòstulos, unos cantos ànghelos.

Sa  “Rapresentaçion  de la Comedia  del Desenclaiamento  de la Cruz  de Jesu Christo Nuestro Señor” (Rapresentatzione  de s’Iscravamentu dae sa Grughe  de Gesus Cristu Sennore Nostru) est sa de tres òperas lòmpidas, in mesu de sas chi sunt presentes in su manuscritu  de su padre de Estertzili. Pagu prus longa de su Nacimiento, cun sos 1322 versos suos in ue s’alternant,  che a semper, metros diferentes, includet unu pròlogu e un’issena ebbia, e, mancari previdat sa partetzipatzione de 17 pessonàgios, est sa prus simple e istilizada. Su lamentu chi Nostra Sennora pronùntziat cando s’agatat in bratzos sa carena de su fìgiu mustrat, galu una bia, sa capatzidade de s’autore de si bortare a su pùblicu, sugugende·lu a  partetzipare cun sa fortza de su sentimentu e de sa passione, non cun sa mente ebbia:

Bonest custu presenti chi manti fatu
Ida abrazu  alegramenti fillu miu,
e’ si benis ses mortu e non biu
beni a mama tua quidamat tantu.
Non bollu prus conçolu de su prantu:
cun prantu apa a’ passari custa dij.
Populu miu caru, nara mi
Si in su mundu ses bidu tali ispantu

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *