Yutu 2, sa màchina tzinesa in sa Luna

– de Sarvadore Serra

Yutu 2. Si narat gasi sa vetura chi est falada dae Chang’e 4, sa sonda tzinesa lòmpida a sa parte umbrosa de sa Luna. At a esplorare a bellu a bellu cussa parte de su satèllite. In sa mitología tzinesa, “Yutu” cheret nàrrere “conìgiu de giada”: est s’animale de Chang’e, una dea chi, cunforma a sos contos antigos, istat in sa luna.

Yutu 2 est unu veìculu totuterrinu cun una càmera panoràmica, un’ispetròmetru a infrarujos e unu radar. Cun custas aìnas at a leare imàgines de su pìgiu de sa luna e at a chircare de intzertare s’istrutura e sa cumpositzione sua.

“Sa cara cuada de sa luna tenet caraterìsticas ispetziales a beru. No est istada mai esplorada in situ. Duncas sa Chang’e 4 at a pòdere fàghere iscobertas mannas”; lu narat Zou Yongliao, diretore de su dipartimentu de esploratzione lunare e de s’ispàtziu siderale de s’Acadèmia Tzinesa de Sièntzias.

S’espertu narat chi b’at diferèntzias mannas intre sas duas caras de sa Luna: pro nàrrere, unu 60% de sa cara visìbile est cugugiada dae mares de basaltu, cando chi su prus de sa cara cuada est tudada dae giassos montaninos de anortosita (19 de sos 22 mares lunares sunt in sa parte chi si podet bìdere dae sa Terra).

In su matessi tempus sos istudiosos ant a chircare de crarire àteras chistiones, comente sa resone chi su pìgiu de sa Luna est meda prus grussu in sa cara cuada. “Sas pedras de sa cara cuada sunt prus antigas. S’anàlisi de sa cumpositzione issoro nos at a agiuare a cumprèndere mègius s’evolutzione de sa Luna”, agiunghet Zou.

“Custa missione pionera diat pòdere agiuare a cumprendere su tempus coladu chi tenent a cumone sa Terra e sa Luna”, narat Lin Yangting, istudiosu de su Dipartimentu de Geología y Geofísica de s’Acadèmia , ponende in craru chi sa Luna diat pòdere dare “connoschèntzias noas subra de s’istòria primidia de sa Terra”.

Àteras finalidades sunt a chircare de cumprèndere pro ite b’at àpidu unu bombardamentu mannu de asteròides unos 3.900 milliones de annos a como, o analizare sas radiatziones còsmicas e s’ interatzione intre su bentu solare e su pìgiu de sa Luna. Custos duos ùrtimos fatores sunt de importu mannu pro una missione umana in su satèlite terrestre, ca diant pòdere èssere dannàrgios pro sos astronàutas.

In sa sonda non b’at istrumentos tzinesos ebbia, ma fintzas de paisos che a Isvètzia, Germània e Olanda, cun sos cales sos istudiosos cherent agatare sinnales dèbiles emitidos dae corpos tzelestes larganos in s’ispàtziu siderale, ca sa massa de sa Luna diat dèpere asorbire sas interferèntzias de sas undas emìtidas dae sa Terra.

Si si resessera a fàghere custu, sos istudiosos diant pòdere tènere datos noos subra de s’orìgine e s’evolutzione de sos isteddos e de sas galàssias.

Ligàmenes: