de Giuseppe Pepe Coròngiu
Su Cussìgiu Regionale at aprovadu chida colada unu documentu in ue s’adduit a unu trasferimentu de funtziones in contu de polìticas linguìsticas dae s’Istadu a sa Regione presentadu cun tenore trionfalìsticu. Est una proposta de normas amministrativas de atuatzione de s’istatutu, iscrita giai dae su 2012, chi diat dèpere dare prus poderiu a sa Regione. Nd’amus iscritu àteras bias e non ripetimus chi est una trampa e sas cumpetèntzias non sunt de importu mannu. Sos giornales ant publicadu su comunicadu de imprenta guvernativu leende pro bonu chi est una rivolutzione, chi mai una cosa gasi s’est fata e chi como sa Regione at in fines balangiadu totu sa soberania in contu de limba.
Sa beridade est un’àtera, sas fàulas calicuna, ma su bonu de sa cosa est totu unfradu. E in prus, su comunicadu regionale chi at faeddadu de “la lingua sarda sarà tutelata in tutte le sue varianti” e chi “la Regione può disciplinare autonomamente i progetti di tutela della lingua e della cultura sarda” e finas de “lingua sarda, nelle sue varianti riconosciute”, iscòbiat bastante bene cale est sa lìnia in contu de impreare custos istrumentos amministrativos: a firmare su protzessu de istandardizatzione e a torrare a su sardu dialetu (ca sas variantes sunt sos dialetos de su sistema linguìsticu sardu). E a impreare su tèrmine “cultura sarda” pro fàghere folclore o atividades in italianu.
A faeddare de variantes est finas un’errore tècnicu ca in sa lege 482/99 non si faeddat de custas, ma de duas limbas reconnotas: su sardu e su catalanu. Difatis sos de S’Alighera si sunt finas chesciados. Ma chi in sa Regione, a dies de oe, b’apat unu problema de connoschèntzia de sas leges, est comomai unu fatu ladinu.
Non b’at perunu ispantu però. Pigliaru l’aiat naradu (e iscritu) in campagna eletorale ca issu si diat èssere incuradu de su sardu “nelle sue varianti”, gasi comente at sustènnidu semper sa crèsia colonialista acadèmica e finas sos babbais betzos de su movimentu linguìsticu chi de cussa crèsia (non s’ischit pro ite) ant semper timidu sas iscomùnigas.
E su chi sunt chirchende de fàghere? Su dinare postu pro s’iscola serbit pro nde bogare su sardu dae s’ufitzialidade e a nde fàghere una simple matèria culturale e fàghere “folclore e dialetto” in mancàntzia de una limba standard, mentres su dinare pro sos ufìtzios serbit pro mantènnere sos imprendidores linguìsticos e sos isportellistas a sa muda – sena si chesciare – ca giustamente ant bisòngiu de traballare (sos pagos chi galu traballant).
Imbetzes su programma de derruimentu de una polìtica linguìstica normale est andende a dae in antis gasi comente fiat prevèdidu. Totu sos progetos cualificados, chi duraiant dae annos e non fiant ispot, sunt istados firmados no intamen sas promissas. Su servìtziu limba sarda no est prus autònomu, ma acorpadu a unu prus importante. Sos finantziamentos sunt truncados (mentres a su tzìnema pro nàrrere ant dadu 3.400.000 a pustis de unu ricursu a su TAR). Sa realidade est chi dae freàrgiu 2014 a oe non b’at àpidu perunu fatu cuncretu o atzione linguìstica de giudu: totu annùntzios e comunicados de imprenta.
Gasi comente aiat pedidu duos annos como su poderiu acadèmicu, a sa matessi manera s’est fatu.
Ma dade atentu a sa propaganda. Sas normas de atuatzione pro su trasferimentu de sas funtziones in matèria de lege 482, non sunt galu fatas ca si depet pronuntziare su guvernu e su Presidente de sa Repùblica. Duncas, deo mi creo, no at a èssere cosa de custas oras e mancu de custas dies imbenientes. In sos giornales de chida colada pariat totu fatu. Pro ite no avèrguant sas novas?
E mentres in Casteddu si sighit a traballare bene petzi cun s’ufìtziu pro s’imprenta, e si ammàniant àteros passos pro blocare sa limba comuna a favore de s’atomizatzione dialetale, in Roma, sos deputados interessados a s’òpera de s’assessoradu ant pesadu unu muntone de trèulu pro sa chistione de sa Rai sena limba sarda. Finas pro cuare su chi non si faghet inoghe.
S’annu coladu puru, cun sas normas eletorales-linguìsticas propostas a manera propagandìstica dae sos matessi, in sa reforma costitutzionale, pariat chi nde depiat rùere su mundu e imbetzes no at capitadu nudda. In Sardigna b’at polìticos chi cando sunt a s’opositzione faghent semper burdellu meda pro su sardu, posca cando guvernant si nde ismèntigant. E sa gazosa est assegurada, ca nd’amus bidu meda finas contra sos senadores PD chi, semper e cando, podiant istransire custa figura chi ant fatu.
Comente iscriiat cuddu “Meda istragatzu pro nudda”. Pro sa Rai si depet fàghere àteru, non fiat cussa sa sede pro intervènnere. Ma sa realidade in capas est chi forsis sos inimigos prus mannos de su sardu limba normale (cun s’ìscùsia de defensare sos dialetos-variantes) sunt in Casteddu, non in Roma.
p.s.
oe ant publicadu su bandu de sos cursos Cubas de alfabetizatzione primàrgia. No ant sighidu su Cuadru Comunu de Riferimentu Europeu pro sas Limbas e b’ant postu 18 meses…de su restu ite si meritat unu dialetu-variante?
Leave a comment