PARTZIRE SA LIMBA CUN SA FÀULA DE SA POESIA IMPROVISADA

PARTZIRE SA LIMBA CUN SA FÀULA DE SA POESIA IMPROVISADA

de Pepe Coròngiu sardegna Imbentare una traditzione de partzidura poètica a duos pro giustificare e afortigare sa divisione de sa limba. Fortzare sos datos reales de sa traditzione pro cuare una realidade prus complicada de cussa chi si presentat. Contare sa Sardigna comente ‘malunida’ semper pro abèrrere su caminu a egemonias dannàrgias in campu culturale natzionalitàriu.  Egemonias tzeracas de s’acadèmia colonialista italiana fundadas a pitzu de su campanilismu folclorìsticu. 

Paret un’operatzione istòrchida subra su prus rebestu orientalismu e, de fatu, l’assimìgiat meda. La faghet unu grupigheddu de interessados a mantènnere ortigheddos linguìsticos e culturales locales. Contra a s’idea de una limba e una cultura natzionale. Comente? Si proat a presentare sa poesia improvisada traditzionale in sardu comente isperrada in duos mundos chi non si podent faeddare nen giùnghere a pare. Sa traditzione de sa poesia ‘a bolu’ a un’ala e sas versadas sultzitanu-casteddajas a s’àteru. S’isprigu parìvile, segundu sos teorèticos, de sa partzidura logudoresu-campidanesu chi faghent sas universidades ‘sardas’ e chi cuntrastat cun sos resurtos de sos istùdios prus a die.

Sa tarea? Cussa de giustificare culturalmente s’aprovatzione de duos standard pro su sardu e defensare su ‘mercadu’ de sos operadores linguìsticos e culturales. Ponende sa làcana de un’àtera limba si pensat de poderare una zona franca sena cuncurrèntzias. S’identidade locale est leada a cunsideru  comente prus de importu che cussa sarda generale. E su diàulu est sa Limba Comuna, oviamente. 

Làstima chi nen sa realidade poètica de s’improvisatzione nen sa dialetologia torrant a contu a custa dicotomia presuntamente perfeta. Difatis no est beru chi su sardu si distinghet in duas macro variantes simbolizadas dae sos èsitos ‘paghe’ e ‘paxi’. Comente est nòdidu, in sos dialetos s’agatant ‘èsitos’ che ‘paxe’, ‘page’, ‘paje’, pa’e, ‘pache’, e in capas finas àteros, chi non cunfirmant sa bipartizione ideològica.
Gasi chi s’arte populare improvisada no est cunforme a sa realidade chi bi sunt petzi duas formas sardas. Difatis si cuat  o si minimat s’esistèntzia de sas artes meridionales de sa repentina e de sa curba e su mutetu de Mandrolisai e Barbàgia Bassa. Sena contare chi, a un’època pretzisa, sa poesia a bolu fiat isparghinada in totu sa natzione e no est fata de ‘logudoresos’ ebbia. Gasi sa mapa poètica de s’improvisatzione non torrat cun s’idea de divisione linguìstica. E no est prus ùtile.
Su matessi no est ùtile a si pònnere cara a cara cun cantadores de àteras minorias europeas siant bascos, o catalanos, o tzèlticos. Ca si benit a ischire, ispantu mannu, chi est sa limba comuna chi at sarvadu limbas e traditziones orales populares. Ma a ogros avesos a s’iscuru sa lughe non deghet.
Cando si narat chi sas identidades si formant sedatzende sos datos. Sa narratzione, si diat nàrrere oe. Sena respetu pro sos cantadores, in primis.
Giuseppe Corongiu