de Giuseppe Pepe Coròngiu
Cando sos guvernantes no ischint ite fàghere, tando su perìgulu est chi ruant in manu a cussigeris malos. Est custu, a bisu meu, s’istadu presente de sa polìtica linguìstica. Sunt sos respònsabiles màssimos de sa polìtica linguìstica chi atrogant, issos matessi, chi ant problemas cun sa chistione de sa limba. No ant cumpetèntzia. E tando est làdinu chi podent imbènnere e ascurtent persones faddidas.
Sa polìtica linguìstica, finas a sa die de sas eletziones, non fiat in s’agenda issoro. Non nd’ischint de sardu, non nd’aiant mai faeddadu e forsis abaidaiant cun crisu a cuddos chi nd’ant fatu una resone de vida. Narant, issos etotu, chi non podent leare detzisiones, chi ant a faeddare cun totus e ant a intèndere a totus. Non l’ant mai faeddadu su sardu. E custu no est pagu.
Sa democratzia est una cosa bella, gasi comente est bellu su mètodu partetzipativu. Ma non si est s’iscùsia pro non fàghere. Inoghe b’at unu malàidu, sa limba sarda, chi est arrischende de si ispèrdere. No est chi in s’ìnteri de nos fàghere un’idea non lu curamus ca depimus arresonare. No est chi sende chi sa Sanidade andat male, serramus totu sos ispidales mentres detzidimus sa cura.
E sa polìtica linguìstica como est firma. Isetende non s’ischit ite. Giai su cussìgiu de isetare, non nàrrere nudda, non leare positzione est feu. Tìpicu de chie cheret drommire una chistione chi imbetzes at a isciopare. Comente chi b’esseret sa firma.
Non faghet a brullare cun custas cosas. Inoghe b’at una limba morende. Cun annos de traballu disisperadu e macu semus resessidos a pesare unu beranu nou. Ma est una rinàschida istrìgile e pìsile pro resones medas. Podet rùere luego in un’atòngiu rebestu. Bastat pagu: bastat a pònnere in mente a sos destruidores.
Difatis, a palas de sa non connoschéntzia e de su discuidu si bident fortzas, grupos, personàgios tristos, interessos feos, betzos e noos, contra a sa limba. Custos ‘opinionistas’ linguìsticos sunt giai traballende, e ant giai traballadu, pro tirare sos responsàbiles de su guvernu a faddire.
Giai su fatu chi si medit chi sa limba no est una prioridade est sa prima faddonca manna. Giai su fatu chi si cheret comintzare s’ennèsima istasone de ‘discussionismu’ est su primu passu in bòidu.
E sos cussigeris malos podent lòmpere dae sas universidades, dae su Cussigiu Regionale, dae sos grados artos de sa burocratzia regionale, dae sos betzos de su Movimentu Linguìsticu. E finas dae sos discuntentos e fallidos de semper. Finas cando si presentant che amigos.
Parent medas, ma sunt pagos. Cun s’idea crara de frimmare sa polìtica linguìstica cun trassas ipòcritas.
Sas cosas de fàghere imbetzes si connoschent e sunt craras. Ispìnghere galu sa LSC (ampliada e megiorada cantu si cheret ma non reduida petzi a una grafia). Sustènnere cun amparu istitutzionale, formatzione e dinare (DINARE!!!) sos ufìtzios linguìsticos, su sardu veiculare (l’ischint ite est?) e sos mèdias chi ant iscumissu cun sa limba. Creare un’organismu pùblicu de polìtica linguìstica chi adduat a su professionismu de sos operadores. Normalizare sa limba in sa vida cuntemporanea.
Nudda de nou. Sunt protocollos internatzionales semper uguales. Si su guvernu regionale at a fàghere custas cosas, nois l’amus a sustènnere. Si nono amus a fàghere informatzione, vigilàntzia, cuntrastu pro agiudare su guvernu sardu a non faddire.
Est giai capitadu chi sos guvernos regionales apant pèrdidu duos o tres annos in antis de cumprèndere cale fiat sa polìtica pretzisa, ma como su tempus est prus lègiu. B’at gente chi depet traballare, chi at iscumissu sa vida pro sa limba.
Giovanos chi traballant a largu dae chie giogat in sa retza a manera befulana e ofendende sas persones.
Est una cosa sèria. Finas Soru e Cappellacci ant tentu in domo gente chi a primìtzios los at fatos andare a bellu e faddire. Posca però ant agatadu ambos s’àndala. Chi fiat sa matessi. E como non nos podimus permìtere de pèrdere duos o tres annos.
Proite, a cussa data, podet èssere trigadiu.
Sa Limba est una prioridade democràtica e natzionale. Pro sa Sardigna est sa resone de s’esistèntzia pro non nche l’agabare che a mera e sìnchera espressada geogràfica. Pro su guvernu sardu unu disafiu chi non podet isetare.
(Resumu de sa parlata in Santa Giusta, 14.06.2014, assemblea de su Coordinamentu pro unu Sardu Ufitziale).