de Maurizio Sale
In contu de Limba diat chèrrere a nche giumpare cussas paules, in ue faghet a giuntas sa tzìntzula ,in ue su fragu malu de istàniu nche carràrgiat su nuscu de sos frores, de sa chessa, de sa murta; inue sas cupas de sa nèula e s’iscurigore de s’abba mala, nos imbelant sos ogros e nos impedit a nche collire sa gràtzia de cale si siat colore. In contu de Limba, finas solu pro la numenare, diat chèrrere a si sabunare bene sa buca, in antis de l’abèrrere. Pro no li torrare s’àlinu malàidu de sas debilesas nostras. In contu de Limba nos diamus dèvere segurare ca est issa chi cumandat, non nois cun s’ignoràntzia nostra de èsseres mortales. In contu de Limba como, nche diat èssere finas ora de pònnere a conca. In contu de Limba ammentamus.nos ca est issa sa crae de sa Libertade. E che a issa, nois la diamus dèvere amparare.
Si li cherimus dare una pìnniga sàbia pro su benidore,si nche la cherimus fàghere a manna, no la diamus dèvere brutare e mescamente non diamus dèvere allùghere fogos inùtiles, chi nos la potzant leare dae manos. E totu cussa arga dae cherbeddos, chi costumamus a produire in cantidade manna, non nche la diamus dèvere isbentulare intre sas èlighes fortes e in unu delicadas, de sa Limba nostra.
Sa Limba no est unu mèdiu pro nois. Su mèdiu semus nois, poetas bonos o malos de s’umanidade intrea, a l’ocùrrere a Issa. Pro esìsteret.
Cun issa, nois amoramus, difendimus, curamus, informamus, nos ispassiamus, nche colamus ora e duncas issa esistit ca esistimus nois. E nois la diamus dèvere agiudare: impreande.la. Semper.
Si est beru ca unas cantas gherras intre òmines sunt eternas, est beru ateretantu ca forsis sunt fraigadas subra sa matessi resone: su Nudda. Ca sa Limba nos nch’at a acumpangiare, totu cantos semus, a s’ùrtima die nostra. Non nois a issa. Nche semus lòmpidos a unu giassu in ue cheret a fàghere contos giustos, sena restu perunu.
Impreamus.la, istimamus.la, amparamus.la e chirchemus de nch’issèndere su sentidu nostru cantu prus a innedda. Giai est cosa chi podimus fàghere. Giai non nos nch’ant a falare sas barras si,dae como in susu,imbetzes de pensare a nois e a su prestìgiu nostru, diamus chircare de pensare a Issa, ca est Issa sa pretzisa non nois. Nois semus in sa colada, issa est destinada a èssere eterna, colende.nche dae fìliu in filiolu.
Custu est su chi penso deo e como bos dia lassare cun su pensamentu profundu de un’òmine chi at dadu sa vida pro amparare sa Limba sua. Est un’istràngiu chi at impreadu la limba sua pro nche lòmpere a nue semus nois e gasi e totu diamus dèvere fàghere nois, pro nche lòmpere a totue. Est Iosif Aleksandrovič Brodskij,su poeta russu, mortu giòvanu, pagos annos a pustis de àere retzidu su Nobel pro sa literadura. Pro torrare gràtzias a su mundu intreu, sa die chi l’ant cunsignadu su Prèmiu, fiat su 1987, aiat pronuntziadu custas paràulas.
«Unu poeta, a diferèntzia de cale si siat àtera persone, ischit semper ca sa “Muta”, sa “Boghe de sa musa”, est in realidade su detadu de sa Limba chi issu nche giughet in intro. Ischit finas ca no est sa Limba a èssere istrumentu suo, de su poeta,ma ca issu matessi est su mèdiu chi sa Limba impreat pro sighiret a esìstere. Fintzas si est semper prus betza de s’iscritore,sa Limba possedit galu un’energia tzentrìfuga enorme chi retzit dae su Tempus. Non dae su tempus coladu ebbia, ma dae totu su Tempus chi galu giughet a dae in antis. E totu custu poderiu no est dadu tantu dae su balore de sa natzione chi l’allegat,cantu dae sa calidade de sa poesia iscrita in cussa Limba. Diat bastare a s’ammentare sos autores gregos antigos o latinos;diat bastare a s’ammentare a Dante. E cussu chi oe semus fraighende in russu, in inglesu (e duncas fintzas in sardu n.d.i.), a esèmpiu, nos garantit s’esistèntzia matessi de custas limbas, finas in su millènniu chi est intrende e pro totu sas sumanas chi devent galu bènnere.»(1)
In contu de Limba tando, pro ite nois in Sardigna non li diamus dèvere torrare s’onore a issa e pro ite non diamus dèvere pensare de lu pòdere fàghere totus in pare?
Maurìtziu Sale Buinu, dae Durgali.
(1) Sas paràulas originales de Brodskij las podides agatare in “Dall’esilio”, unu libreddu de pensamentos suos collidos a pare dae Adelphi in russu e a pustis bortados, a dolu mannu,in italianu ebbia.