. de Giagu Ledda –
Sa letura de un’articuleddu in sa Nuova Sardegna, in ue si invitant sos letores a iscrìere a pitzu de un’argumentu, “La parola ai lettori” mi dat s’ocasione de iscrìere duas cosas a pitzu de limba sarda e malària. Bos ais a preguntare: ma ite b’intrat s’una cun s’àtera?
Sas preguntas chi si ponent pessones che custu letore de sa Nuova Sardegna e sas rispostas chi dat Manlio Brigaglia sunt unu male chi devimus aguantare, a dolu mannu nostru, comente amus aguantadu pro sèculos sa malària. Comente sa malària chi si presentat cun manifestatziones febriles cada tres o bator dies, cando no cando ma sena istentare tropu, essint a pìgiu artìculos che custu. Puntuales.
Comente sa malària, sas ideas de su letore e de Brigaglia sunt una maladia endèmica, pròpia de unu logu determinadu, in custu casu sa Sardigna, ma presentes semper in àteros logos in ue esistit una limba minoritària e minorizada.
Che sa tzìnzula chi trasmitit sa maladia, b’at ispètzies chi sunt prus patògenas chi no àteras, e in sos umanos sutzedit su matessi, b’at pessones chi sunt prus responsàbiles de pònnere in giru ideas fartzas e sena fundamentu chi non siat s’idea fissa chi tenent de èssere sos interramortos de una limba. Non si tratat comente est naturale de cussu letore disatinadu.
E comente si cumbatint sa malaria e custas ideas? Sas vacinatzione no est eficatze de su totu, siat in contra de sa malària, siat in contra de custas ideas; sa meighinas in prus non dant una protetzione assoluta. Sa malària però in Sardigna est istada eliminada e su mètodu impreadu est istadu sa preventzione de sa maladia.
Su mètodu pro israighinare custas ideas e pregiudìtzios a pitzu de sa limba sarda, pregiudìtzios chi oramai mustrant sena birgòngia peruna totu sa pudèmia de sos annos, est semper sa preventzione: traballare pro s’unidade de sa limba nostra e pro la fàghere intrare in iscola, comente est sutzessu cun totu sas àteras limbas de cultura.
Otènnidu custu, sas tzìntzulas però ant a sighire punghende, ca no ischint fàghere àteru, ma no ant a trasmitire prus su parassita chi pròvocat sa malària.
