A bia de su Cunclave

cunclave

Martis 12 de martzu at a cumentzare su Cunclave: 115 cardinales inserrados in sa Capella Sistina pro fàghere su Papa nou, a pustis de sa dispedida de Papa Beneitu XVI: dae sas oto de su 28 de freàrgiu Joseph Ratzinger no est prus su pastore de sa Crèsia Catolica. E isse at mudadu sas règulas in su 2007 e at dispostu de torrare a sa norma chi cumandat chi pro essire su Papa tocat chi leet de su tres duos de sos votos de sos cardinales, finas a pustis de s’iscrutìniu de 34, a manera chi non b’apat partzimentas, su Papa nou at a dèvere leare nessi 77 votos.
Custu Cunclave est particulare pro cajones meda, e ponet impitzos a sos chi contivigiant sas chistiones vaticanas, difatis su chi at fatu su Papa est una cosa chi cumbinat pagu e nudda, e sa Crèsia est in unu tempus dificultosu meda, pro sos iscàndalos chi l’ant ghetadu in unas cantas alas de su mundu.
Cando si faghet sa votatzione, cada cardinale cumpilat s’ischeda sua, tando la pinnigat e, mantenende·la arta, andat a bia de s’altare: in cussa narat su giuramentu e a pustis la ponet in unu pratu e nche la bestit a intro de un’urna. Sos iscrutadores sunt tres: unu aberit s’ischeda e leghet su nùmene chi b’est marcadu, su de duos su matessi, su de tres istampat s’ischeda cun unu agu in sa paràula ELIGO, e las prendet a pare cun unu filu. Comente agiustat cada votatzione sas ischedas las brusiant, si calicunu demprit sos votos chi bi cherent, dae su gupulinu de sa Sistina bi essit fumu biancu e tocant sas campanas cheret nàrrere chi ant seberadu su Papa nou. Sos fideles costumant a isetare chi essat su fumu, o nieddu o biancu, a mesudie, o a sas sete a parte de sero. Martis si botat petzi una bia, imbetzes dae mèrcuris, de iscrutìnios nd’ant a fàghere duos a mangianu, e duos a parte de sero.
In custas dies, sos media ant mentovadu unos cantos nùmenes de cardinales chi diant pòdere essire Papa: b’at rugros de cardinales chi podent èssere de importu mannu pro s’eletzione de su Papa, e custa est una noa: a su sòlitu in custos ùrtimos annos petzi unu rucru fiat de importu, e fiat su de sa cùria Romana.

Unu rucru de sos prus mentovados est su de sos americanos, de custos bi nd’at tres papàbiles: Donald William Wuerl, Timothy Michael Dolan e Seán Patrick O’Malley. At a èssere difìtzile a bi essire unu Papa de sos Istados Unidos, ma paret su tempus de unu Papa sudamericanu. Est capatze chi su Papa nou tèngiat su cunsideru de custu rucru de Cardinales, e chi sena s’apògiu issoro, mancari non siant in meda, su Papa non s’at a fàghere.
Un’àteru rucru de importu est su de sa Cùria Romana, est a nàrrere totu sos chi reghent sa Santa Sea. B’at una currente in su guvernu de sa Crèsia chi punnat a unu Papa de s’àtera ala de s’Ocèanu: su chi mentovant de prus est su Cardinale de Santu Pàule de Brasile: Odilo Pedro Scherer.
Si costumat chi cando su Papa no est italianu, su segretàriu de Istadu imbetzes lu ponent italianu, paret chi diat èssere Su Cardinale Ferdinandu Filoni, un òmine de Sodano e de Bertone.
Si faeddat de àteros duos cardinales chi diant pòdere essire: Ànghelu Scola, e Marc Ouellet. Ambos tenent s’apògiu de sos americanos. Mancari apant s’apògiu de sos cardinales europeos, prus pagu cunsiderados sunt imbetzes Christoph Schönborn e Péter Erdö, unu austrìacu e s’àteru ungheresu.
Custa votatzione est diferente meda dae sa de sos àteros annos, difatis, a su chi at naradu su Cardinale frantzesu André Vingt Trois, b’at nessi ses o sete Cardinales chi podent essire Papa, cando chi, in su 2005 Ratzinger fiat su prus cunsideradu, e gasi etotu est essidu.
Non s’ischit galu, duncas, cantu at a pòdere durare su Cunclave, prus tempus b’at a chèrrere prus carchi cosa chi non s’isetat b’at a cumbinare.