Pro chie cheret cumprèndere sa crisi de su duamìgia e oto, unu film cussigiadu est The Big short (bortadu in italianu La grande scommessa). Sa pellìcula contat sos acadessimentos beros chi ant batidu unu grupu de espertos de finàntzia a cumprèndere a in antis de sos àteros e de totu su mundu chi sa finàntzia de cussu momentu fiat fraigada in sa rena. Unu de sos protagonistas de su film est Michael Burry, retzitadu dae Christian Bale, su primu chi aiat cumpresu sas trassas chi bi fiant a dae segus de una genia de atziones mutidas, e divènnidas famadas, Subprime.
Michael Burry dae su 2008 a como est divènnidu ricu meda, ma at sighidu fintzas a faeddare de finàntzia, intzertende cosa meda. Sa chida colada, isse at ammustradu datos chi ammustrant, a parre suo, un’àtera crisi econòmica imbeniente chi at a nàschere pro neghe de sos agiudos de Istadu pro nde essire de sa crisi de su Covid. Pro isse sos agiudos ant a fàghere iscopiare s’inflatzione comente in sa Repùblica de Weimar in sos annos a pustis de sa prima gherra mundiale.
Ma ite est s’inflatzione e ite est capitadu in sa Repùblica de Weimar? Fatende•la fàtzile: s’inflatzione est cando su dinare perdet de balore ca si nde est imprentadu tropu in sos cunfrontos de su balore de s’Istadu e custa mèngua càpitat pro pònnere a paris su balore de su soddu a tràvigu cun cussu produidu e giutu dae s’Istadu. In Weimar a pustis de sa gherra, pro pagare sos dèpidos a sa Frantza e àteros istados, su guvernu tedescu aiat incomintzadu a imprentare moneda prus meda de cantu podiat. Dae sa die a su note su prètziu de unu chilu de pane creschiat in unu modu macu, e a s’agabbu pro leare paga roba unu depiat essire dae domo cun una carriola de dinare, ma non pro nàrrere, ma de a beru cun unu carriola prena de moneda (comente si bidet in s’immàgine a s’incumintzu de s’artìculu).
S’arriscu chi at naradu Burry tenet fundamentu? No est gasi fàtzile a lu nàrrere. Est beru chi est dae meda chi sos espertos de finàntzia isetant una crèschida de s’inflatzione, chi no est capitada ca est istada arressa dae sas bancas. Posca de sa pandemia est dàbbile chi b’at a èssere una farta de mertzes, pro neghe de sa serrada de sas indùstrias, e chi su prètziu at a crèschere, ma de cantu non si podet ischire. Como bisòngiat de sustènnere s’economia chi at sufertu e agiudare sos chi no ant traballadu in custos meses: dare dinari a unu muntone de gente, ma sena unu balore beru produidu e cun tassas de mancu. Non si podet fàghere a mancu de amparare sos chi ant bajuladu sas cunseguèntzias econòmicas de sa pandemia, ma bisòngiat de tentare chi sa cura no siat peus de sa maladia. Sa noa bona est chi si connoschet bene meda ite est s’arriscu e comente non bi rùere.
(redatzione)
Leave a comment