Pintore l'aiat giai naradu: Zedda nde bogat sas ideas prus betzas e dannàrgias pro sa limba

Pintore l'aiat giai naradu: Zedda nde bogat sas ideas prus betzas e dannàrgias pro sa limba
Redatzione
Gianfranco Pintore
Chi su dentista-improvisadore-polìticu aeret pòtzidu fàghere dannos  l’aiat giai sinnaladu 6 annos a como su biadu de Gianfranco Pintore. S’iscritore de Orosei, chi de seguru non fiat de sos ùrtimos in sa connoschèntzia de sas chistiones de polìtica linguìstica, aiat giai postu bene in craru sos lìmites polìticos de custa persone. Torramus a publicare custu meledu de Zuanne Frantziscu cun galu tristura pro sa mancàntzia sua e finas pro su fatu chi a bias, a cumprèndere sas cosas a dae in antis e a las iscrìere non serbit a nudda.

Diariulimba
[de Zuannefrantziscu Pintore]

 
 
Bos cussìgio a bois chi istimades sa Limba sarda comuna, s’artìculu essidu a campu oe in s’Unione sarda e iscritu dae Paolo Zedda, poeta e mastru de entomusicologia, intzertade in uve? In s’Universidade de Casteddu? Bravos. In cudda universidade chi, aende fatu pro sa limba sarda su chi Marianu IV at fatu pro sa Natzione sarda, est a gradu de iscùdere a libru a chie, che a bois, est a puntu de nche ispèrdere su sardu. Su pessamentu de Zedda est totu in su tìtulu, chi cheret lèghidu e meledadu comente si faghet cun sos atos chi in sa bida de s’umanidade ponent làcanas intre s’iscuru e sa lughe: “La cattiva riuscita dell’esperimento regionale rischia di travolgere il nostro idioma / Limba sarda comuna, le ragioni di un fallimento / Una fusione a freddo di logudorese e campidanese senza radici e senza possibilità di svilupparsi”. Pro nàrrere su beru, s’artìculu de Zedda est prus pagu atrividu, ma a su titolista tocat de lu perdonare: si unu tìtulu no est dramàticu, e chie si lu leghet un’artìculu? M’amento tìtulos gasi cuncordados: “Scontro micidiale. Per fortuna nessun ferito” o finas: “Blitz de carabinieri durato sei giorni” o oe in s’àteru giornale sardu oe: “È allarme violenza in Barbagia” numenande fatos capitados in Lodè e Uniai (Baronia) e Orgòsolo (Parte de Nùgoro). Zedda nos contat unu bellu contu, pesande timorias chi su giornale bortat in sentèntzias de morte. Pro sa Lsc, craru. In su contu suo, Zedda narat cosas novas chi mai, marranu, ais intesu totu custos annos, pagu abistos comente seis: “La lingua ha un gran numero di varianti locali, ma la scrittura si è incanalata in due forme principali: il campidanese e il logudorese”. E galu: “Compaiono quasi contemporaneamente: il primo documento in sardo è del 1089 (La Carta Calaritana) in campidanese, il secondo è del 1113 (donazione di San Nicola di Trullas) in logudorese”. Craru, sos autores de sa Carta Calaritana ant iscritu “calaritana”, ma pessaiant a “campidanesa”. Si sunt petzi isballiados iscrivende. Su carculadore eletrònicu chi teniant pro iscrìvere sa Carta, teniat unu curretore ortogràficu amaniadu dae sos de sa Lsc, malinnos: comente unu iscriviat “campidanesa”, comente fiat giustu, su corretore bi lu bortaiat in “calaritana”. Faghende duos crìmenes totu paris: ant tzensuradu sos autores e, galu pejus, ant tropedidu un’iscoberta linguìstica manna, in su 1089 sos autores aiant imbentadu nove sèculos in antis su chi Wagner at a cumprèndere petzi a sos tempos suos: chi sa Sardigna est partzida in Campidanesu e in Logudoresu. Su pròpiu est capitadu in Santu Nicola de Trullas: su donativu fiat, su beru, “donazione logurosese” e est petzi su corretore ortogràficu amaniadu dae sos Bolognesi, Corraine, Coròngiu de sos tempos e dae sa rèpula issoro, chi l’at bortadu in “Donazione di San Nicola di Trullas”. De àteru est nòdidu: si a unu de su cabu de giosso, in su 1089, li dimandaias in ite limba chistionaiat, ti torraiat una imposta ebia: “In campidanesu” e petzi a sas ogradas chi li ghetaiant sos de sa Lsc si emendaiant: “In calaritanu”. E su matessi, mancu a nde numenare, capitaiat in su cabu de susu.
Ma in s’artìculu de Zedda b’at àteras novidades de bundu, mai intesas in custa gherra chi ais iscadenadu contra a sa limba sarda: “Alcuni termini sono vere e proprie invenzioni linguistiche. Migia (migliaia), ad esempio, vocabolo coniato come mediazione tra milla e midza, è una forma inesistente. Nessun sardo, in nessun tempo, lo ha mai detto”. Beru est chi in Olìana, sos olianesos narant “migia”, ma, pro cumintzare, sos olianesos non sunt sardos, e in prus finas Einstein a bias faghiat carchi isballiu e nemos pessat de nche imbolare sa teoria de sa relatividade pro custu.
O de gosi o de gasi, bois de sa Lsc, in fines l’ais agatadu a chie at a cantare su requiem pro cudda “astrazione linguistica creata a tavolino” (milla una cosa nova iscoberta pro sa prima bia dae Zedda) chi bos diat servire a interrare sa limba sarda. Bos deghiat pròpiu unu che a Paolo Zedda, poeta improvvisatore, docente di Etnomusicologia presso l’Università di Cagliari. Iscontzade su giogu, ca tantu bos at iscarotados.