Dae su ius soli a su ius linguae

Dae su ius soli a su ius linguae

-de Cristiano Sabino-

Migrantes in logu nostru
Migrantes in logu nostru

Nointames sa pertzentuale de sos migrantes chi abarrant in Sardigna siet minoredda de a beru, sos mèdia e carchi partidu polìticu de dereta e xenòfobu nde faghent unu problema mannu meda.

Sos migrantes chi arribant deretu in Sardigna sunt pagos a beru e galu prus pagos de issos cherent abarrare in Sardigna ca cherent andare a nord Europa. In onni casu sos migrantes sunt male partidos in Sardigna e istant mascamente in Casteddu e Terranoa (inue arribant a su 5% de sa populatzione).

In s’ìnteri meda sardos, mascamente giòvanos laureados, si nche andant a fora dae Sardigna chirchende traballu, o sèberant de andare a bìvere issos matessi in sa costera inue bi sunt prus ocasiones de traballu mancari isfrutadu e precàriu.

Meda est istadu nadu a pitzu de sa chistione de sas cuotas europeas e de sa polìtica de tancadura de sa UE chi est serrende sa ghennas a su disisperu de sos chi sunt fuende dae sa gherra e da su disacatu. Meda est istadu nadu a pitzu de sas responsabilades istòricas e geopolìticas de s’Europa chi at semper isfrutadu s’Àfrica sighit oe a la isfrutare.

Però inoghe chèrgio allegare solu de ite cherimus fàghere in Sardigna cun sos migrantes chi aribbant. Unu annu a como carchi polìticu de su PD aiat nadu chi sos migrantes podent “risòlvere” su problema de s’ispopolamentu de sas zonas internas. Sos polìticos colonialistas cherent fàghere duas cosas in su matessi tempus: italianizare sos migrantes (la cramant “integratzione”) e desardizare sos sardos. Sa proposta mea, a s’imbesse, cheret sardizare sos migrantes e torrare a sardizare sos sardos collende s’ocasione istòrica chi nos dat sa chistione de su disterru.

Comente lu si podet fàghere? Est fàtzile meda! Partimus dae sa definitzione de chie est sardu. Deo no so ratzista. Sas ratzas e sos ligàmines de sàmbene no esistint. Su chi faghet una natzione est sa cultura, sa limba, sa “comunidade de imbeniente” comente la cramant sos antropologos modernos. Semus totus ligados in una manera o in s’àtera. Tando sardu pro mene est su chi bivit e traballat in Sardigna e connoschet sos fundamentos de s’istòria, de sa cultura e de sas limbas istòricas de Sardigna.

Duncas podet èssere chi b’at “sardos” chi non sunt sardos de aberu e istràngios chi sunt prus sardos de sos “sardos” matessi. Deo nd’apo connotu meda de disterrados chi ant seberadu de bìvere in Sardigna e chi si sunt sardizados prus de sos sardos matessi. Pro batire unu esèmpiu, b’at senegalesos chi allegant perfetamente in sardu e chi giogant a sa murra. Custos sunt prus sardos de sos chi sunt nàschidos in Sardigna (Ius soli) o de sos chi dae generatziones sunt sardos chi ant raighinas familiares (Ius sanguinis).

Benimus a sa chistione nostra; passare dae su “Ius soli” a su “Ius linguae”. In Sardigna amus duos problemas mannos de a beru; sa moria de sa limba nostra e s’ispopolamentu de sa Sardigna intrea, mascamente de sas zonas internas. Sa limba est morende, sas biddas sunt iscumparessende e sas tancas venint abandonadas. Si non risolvimus custu problema, sa Sardigna est a s’acabbu! Deo creo chi servit unu shock pro torrare a fàghere bìvere ambas duas, est a nàrrere sas biddas (cun sas tancas) e sa limba.

Tando si podet fàghere una cosa. Sa Sardigna podet fàghere una polìtica pro sos migrantes nende·lis chi in Sardigna totus podent bènnere e totus sunt benebènnidos si sunt disponìbiles a fàghere duas cosas: imparare sa limba sarda a su mancu a su livellu B2 (una conoschèntzia de base pro pòdere comunicare) e andare a bìvere in sas cussòrgias chi si sunt ispopolende.

Sa Die de sos migrantes
Sa Die de sos migrantes 2016

Non b’at peruna costritzione pro sos migrantes e sa proposta non diat a pertocare sos disterrados chi ant deretu a s’asilu polìticu sena cunditziones, ma solu totu sos chi sunt chirchende una vida noa. Cale est su vantàgiu de custa proposta? In custa manera at a èssere lestru su ripopolamentu de sas zonas oe abandonadas e s’afortigamentu de sa limba sarda impreada in manera ufitziale e cada die. Sos migrantes non devent rinuntziare a sos avesos e a sa fide issoro. Gasi cras amus a àere una sotzietade multiètnica ma sarda, ca sa limba impreada at a essere su sardu, sas tancas ant a torrare a èssere popoladas e compidadas. Pro ite nono?

Leave a comment

2 Comments

  1. …ideas puru galanas ,,,MA…ant a esser fatibiles???
    Ant a cherrer, sos chi abandonant sas tancas,cun s’iscuja chi sas tancas non rendendent…chi custas bendzant assinnadas a custos malassrtados ,chi a mala gana e cun sa fortza,nde sunt bistados batidos a inoghe???

  2. Io sono nato in Sardegna, a Cagliari. Mio padre, subito dopo la nascita, è partito in Belgio con un amico perché a Cagliari e in Sardegna nei 1950 non c’era lavoro. Quando è arrivato a Seraing, in provincia di Liegi, ha trovato subito lavoro nelle miniere di carbone, come tanti sardi che per lavorare sono emigrati in Belgio, in Germania, in Francia e perfino negli stati uniti d’America. Mia madre com me in braccio lo ha raggiunto quando mio padre aveva a disposizione una abitazione in legno come tutti i migranti. Io ho vissuto in Belgio fino all’età di 12 anni. Li ho studiato e come tutti i bambini avevo gli amici e credevo di essere Belga, ma non lo ero e per questo mi insultavano e mi chiamavano macaronì e spaghettì. Ho preso la licenza elementare i Belgio e quando siamo rientrati in Italia, sapevo a malapena parlare italiano, puoi immaginare il sardo, che non conoscevo per niente. I miei genitori parlavano con me in francese, e tra di loro in casa parlavano in sardo e a malapena li capivo. Soltanto da pochissimi anni ho incominciato a innamorarmi della Sardegna e sto leggendo i libri di storia della nostra isola, anche in francese, ma in sardo ho difficoltà. Riesco a capirlo ma non riesco a parlarlo. Per il giorno di Natale ho ricevuto il tuo libro in regalo, anzi l’ho chiesto esplicitamente a Babbo Natale. E appena l’ho letto, ti ho cercato in Internet. Ovviamente ti ho trovato e ho aperto una cartella nel mio computer, dove sto scaricando i tuoi articoli e le tue interviste che ho trovato molto interessanti. Sono semplicemente un attivista della Cgil, sono uno studioso di economia e di politica economica e di politica internazionale. Ho le mie idee, come tutti le hanno. Ma non mi fermerò a quello che io già conosco, nonostante i miei 67 anni. Per questo sono avido ancora di conoscenza e non mi voglio fermare. Ti chiedo soltanto se sei presente in facebook. La mia posta elettronica è sancad.1950@hotmail.it. Ciao. Ti ringrazio

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *