Sa còntiga de sa cumbata cruda pro sa limba chi sos sàbios diant dèpere apasigare

Sa còntiga de sa cumbata cruda pro sa limba chi sos sàbios diant dèpere apasigare

de Giuseppe Pepe Coròngiu

brigas

M’at atentzionadu meda, in custa ùrtima purrata, comente diferentes poderios chi si cherent fàghere meres de sa polìtica linguìstica contant sa chistione de sa limba medinde.la petzi comente una briga sena pasu chi unos cantos sàbios depent arrangiare. Pintande.la che a una cumbata cruda intro gente iscomunigada chi sa sabiesa de sos guvernantes e mediadores noos diat dèpere apasigare.

E, a manera òvia, in custos annos non s’est fatu nudda. Petzi brigas imputadas a sos de sa Lsc. Nudda traballu, nudda profetu, nudda renàschida. Duncas depent lòmpere in campu sos apasigadores, mancari riunidos in una commissione apòsita.

Est unu contu curiosu, una ‘narrazione’ si diat nàrrere oe, chi s’est chirchende giai de unu bonu pagu de tempus de pònnere in trona e ofèrrere che a beridade polìtica verdadera.

At a ite bìdere cun s’idea de pagu importu e minimòngiu de sa limba chi tenet una parte de sa classe dirigente. Comente si, imponende.si unu pensu artivu e abbandadore, si esseret fata logu una mirada egemònica a bisu de sa cale, pro una chistione de pagu balia, non b’at su tantu de si iscùdere a pare pro sa frichinàgia. Sa limba no est ne importante, nen moderna, nen ratzionale e nd’est unu machìmine irratzionale totu custu abolotu intro sos partidàrios militantes. E tando pro ite gherrare pro unu cosa ‘poètica’ e folclorìstica cando bi semus nois inoghe sèrios e professionales e sas cosas de importu sunt àteras?

<Si nois non faghimus su chi depimus fàghere – narant – est chi b’at custa briga manna manna. E nos dispraghet. E bolimus pònnere paghes >.

Diat èssere a respòndere: <E in ue non b’at briga? In cale setore de sa cultura? In cale de sa polìtica?>. Ma non b’est su tantu. Est unu de sos logos comunes e pregiudìtzios prus mannos e chi addurat in sos annos: su clichè de su sardu che a limba de sos brigadores. Como prus de tando, paret. Agiornadu a su tempus presente e a custu guvernu elitàriu e acadèmicu. Ma pro ite? E comente est capitadu?

A urtimera, sa còntiga de su cunflitu sena pasu serbit a duas castas de gente. Sos chi l’ant cajonadu (su chertu) e sos chi si candidant a pònnere paghes. Ambos ant de balangiare ca si giustìficat gasi s’esistèntzia issoro in custu mundu male assortadu. Cumbinat chi, a bias, sunt sa matessi persone o grupu. E ant sa matessi punna: o a non fàghere nudda o a iscontzare su chi s’est fatu.

Est sa paristòria de sos giornales , pro nàrrere, chi non resessent a bìdere su cabu de sa chistione e ponent in mèria a totus sos chi si impitzant a carchi manera de limba, o narant de lu fàghere, sena sedatzare trigu cun lua. O a cunfùndere militantes sèrios chi sunt baranta annos gherrende cun pitzinnas e pitzinnos noeddos chi nudda ant fatu si non pònnere in pratza su presumu de s’ambitzia issoro.

Ma torrat, custa còntiga de su cunflitu, in sa lìtera de s’assessora Firino a L’Unione Sarda de carchi die a como, chi comintzat cun custa retroga. E finas in sos discursos, pùblicos e privados, de su staff de s’assessora matessi. E finas cando si presentat su diretore generale ‘che ha grandi doti di mediazione’ comente si custu mundu tèngiat bisòngiu a beru de custas figuras ‘al di sopra della parti’ e ‘neutrali’. Ma beru poi at a èssere?

Ma finas, sa còntiga de sa briga, est de agiudu a unos cantos lìder betzos de su Movimentu Linguìsticu. Ca isperant de èssere mutidos a pònnere sas paghes pro balangiare mancari calicunu contributeddu. Sende chi ant coladu sa vida a preigare pro sa gherra de sa limba, ma no ant mai addobbadu contra a sos poderios fortes. E sunt postos in contu gasi comente sunt: pro nudda perigulosos e calicunu fàtzile a si fàghere comporare finas. E addurant in eternu…

Ma si calicunu at contadu a Claudia Firino e a atere su cunflitu a manera faddida tocat de li torrare cabu. Pro oto annos de gherras non si nd’est impitzadu nemos. No est chi sos brigadores non bi fiant, est chi non fiant carculados. S ‘est pensadu a traballare pro sa renàschida de su sardu chi, in parte, est finas lòmpida. Finas si oe, in pagos meses, arriscamus de la pèrdere.

Sa gherra a craru l’ant pesada un’annu a como sos chi, pro paritzas cajones e interessos personales, cheriant a ghetare a terra ufìtziu regionale, diretore e limba sarda comuna. Acadèmicos vengiosos e trombones chi si cherent torrare a leare s’egemonia, linguistas gelosos, camerieras in chirca de notoriedade e cuntratos, politicheddos soberanistas-comunistas sena cultura e cara, sotziologos oreris chi intrant in sos grupos pro los destruire, brigadores a cumandu e varia umanidade. Totus a atza tirada contra a sa polìtica linguìstica.

Blocadu s’ufìtziu regionale, macos e ignorantes comente sunt, isperaiant de intrare issos. Ma sa domo brusiada, in chisina si torrat. Non bi podes intrare a istare. Tocat a nde fraigare un’àtera. Mah….e sos fraigadores in ue sunt? Ca a destruire est lestru, ma a fraigare…

E tando, apasigadores istimados, si finamentas cherides abrandare su chertu comintzade a la contare giusta. Su cunflitu est intro chie cheret destruire deghe annos de traballu pro si nde fàghere mere de su nudda e chie cheret sighire a traballare. Ma chie destruit non dat garantzia de renèssere a pesare. Pro interessu personale ponet in contu de fàghere male a sa càusa.

E tando non sunt in su matessi paris custa gente. Non sunt macos uguales comente si cheret contare in s’arburada Trieste o Trento.

Ca ogni còntiga at unu pro ite. E sa movitiva chi contades bois serbit a arrasare su chi s’est fatu. E finimus.la de contare che a apasigadore chie sa gherra l’at pesada.

Sas paghes, si serbint a cunfirmare su poderiu de sa limba sarda folclorìsticu-dialetale non sunt paghes. Sunt acontzos de mediocridade. Orientalismu. Acabu crudu de sos bisos de una polìtica linguìstica normale.
Morte de sa limba in sos pregiudìtzios de una classe dirigente.

In tames una classe dirigente sèria sèberat su chi b’est in campu: limba normale, duas limbas o dialetizatzione. Non bi podet èssere paghe intro custas tres punnas. Seberade.

(Apuntos pro sestare s’iscola de istade de Neoneli, 2014/ 2) sighit…

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *