Regordamus s'istòria nostra e su 28 de abrile

Fiat su 28 de Abrile de su 1794 cando in Casteddu una truma de gente conchistaiat su Casteddu de susu e nde bogaiat dae sa tzitade is funtzionàrios piemontesos de su regnum cumintzende aici sa “Sarda Rivolutzione“, chi dae cue a pagos meses si ispainaiat a totu sa Sardigna. Sa Sardigna de cussos annos, aici comente immoi, fiat de su totu a intro de s’istòria europea e mundiale, e retziat is ideas chi dae sa Frantza fiant narende chi is òmines depiant sighire is printzìpios de fraternidade, libertade e uguagliantza. In cussos annos Giunne Maria Angioy andaiat in is biddas de Sardigna pro chistionare de is ideas rivolutzionàrias e pro fraigare sa Repùblica Sarda indipendente.

In is pròpios annos Frantziscu Cilocco traballaiat pro fàghere a cumprèndere a su pòpulu ca s’ùnica manera pro bìvere una vida prus giusta fiat cussa de si rebellare a is nòbiles feudatàrios e de fàghere sa Repùblica Sarda, e pro custu est istadu ochidu dae sa repressione sabàuda. E ancora, in su 1812, semper in Casteddu, unu grupu de burghesos e gente de su pòpulu cuncordaiat una rebellada contra is Savojas, chi a dolu mannu est istada iscoberta e blocada.

S’istòria si contat ca sa repressione de is re savojardos est istada sena piedade e chi, fintzas pro curpa de carchi sardu chi at traidu, is feudatàrios e su re de su tempus sunt renèssidos a firmare cun su sàmbene s’ispìritu de libertade de is sardos.

Ma custa est un’istòria chi non connoschimus, ca non si dd’ant mai imparada in s’iscòla. S’istòria natzionale sarda est un’istòria cuada, ca istrobbat chie immoi comente in su 1700, boliat aguantare is sardos in poboresa e sana libertade. Connoschende s’istòria nostra, difatis, si sapimus chi is maneras de nàrrere chi pensamus potzant descrìere “sa sardidade” e chi si bident semper partzidos, pagos e fintzas “macos”, non sunt beras, o a su mancu non sunt una caraterìstica de is sardos in onni tempus. Connoschende s’istòria de sa natzione sarda agatamus fintzas momentos de unidade e de sabiesa, cando su pòpulu sardu s’est agatadu aunidu pro difèndere is interessos suos.

Connòschere e ischire ite aiant fatu is antepassados nostros non si serbit isceti pro regordare is eventos passados ma pro agatare modellos positivos pro su tempus benidore. Ischire chi in su tempus passadu is sardos si sunt agatados unidos pro gherrare contra is catalanos, fintzas binchende medas batallas, si podet donare s’esempru pro fàghere bàlere is deretos nostros fintzas oe in die. E fintzas cando amus pèrdidu, in sa batalla de Seddori de su 30 de Làmpadas de su 1409, is 20 mìgia sardos (casi sa metade de is òmines àbiles pro sa gherra) chi ant partetzipadu ant donadu un’esempru de unidade e de coràgiu contra s’esèrtzitu prus forte de su tempus.

Ma s’istòria de sa Sardigna est prena de àteras ocasiones in ue is sardos ant traballadu pro su bene de sa Sardigna in una prospetiva natzionale e cun sa punna de sa Repùblica Sarda. Dae custos esempros bonos, sena de iscarèssere fintzas is cosas lègias de s’istòria nostra, depimus partire pro progetare e iscrìere s’istòria nostra e de is fìgios nostros. Tenimus sa responsabilidade, oe, de lassare unu mundu mègius de cussu chi amus agatadu. Tenimus sa responsabilidade, oe, de lassare una Sardigna lìbera, indipendente, pròspera e giusta a is sardos chi ant a bènnere pustis de nois.

Sa festa de Sa Die de sa Sardigna, dae medas annos posta a una parte dae una classe polìtica autonomista chi timet chi is sardos torrent a tènnere una cussèntzia natzionale, si regordat ca is sardos ant semper tentu su disìgiu de sa libertade, su coràgiu de traballare pro su bene de sa natzione issoro, s’ispera de unu tempus benidore prus giustu.

Oe comente in is tempos passados, is sardos sighint a tènnere sa cussèntzia chi is problemas chi bi sunt tenent comente primu arresone su fatu de non tènnere sa libertade de seberare modellos econòmicos, sotziales e culturales prus giustos pro issos etotu. Duncas is sardos de oe sighint a traballare pro fraigare sa Repùblica issoro, a progetare sa natzione e s’istadu chi ddi potzant torrare sa dignidade chi ddis ispetat, a pensare e bisare una sotziedade chi potzat donare richesa materiale e immateriale a onni sardu e sarda de oe e de cras.

Massimeddu Cireddu

dae Sardegna Quotidiano de su 29/04/2012