Orrù: bene sa LSC sighende però sos indicos de Aristanis

Orrù: bene sa LSC sighende però sos indicos de Aristanis

de Pepe Coròngiu IMG_3556     Giusepi Orru est unu operadore e insinnante de limba de sos mègius chi deo connosca. Su parre suo l’apo semper ascurtadu ca est una persone sèria. Est de Seddori e laureadu in lìteras modernas in su 2001. Tenet unu libru in sardu preferidu “Po cantu biddanoa” e est amantiosu de birras artigianales, tzìnema, Casteddu e Dìnamo. At traballadu cun s’assòtziu culturale “Sa bèrtula antiga” de Biddaramosa dae su 2006 finas a su 2013. At traballadu un’annu in s’Ufìtziu Regionale faghende bella figura pro professionalidade e cumpetèntzia.    

Dae ue naschit sa passione pro sa limba sarda?
Creo chi siat gràtzias a ajaju miu, serrentesu. A pipieddu mi donaiat 50 francus ònnia borta chi naraia is nòmines de is meses in sardu. E apu imparadu unu muntone de contos gràtzias a issu. Luegus apo tènnidu sa bona sorte de agatare in s’iscola mèdia a Casteddu su preside Matteo Porru, chi beniat in classe a si chistionare  in sardu.  

Cando sa passione divenit una professione? 
Incapas cando apo fatu sa SISS, iscola de specializatzione pro maistos de iscola, in ue apo torradu a agatare prof. Matteo Porru (unu pagheddu imbeciadu ) cun su cale apo fatu sa tesina finale a pitzu de CIcitu Masala, comente ddu imparare a is pipios. Dae ingunis apu cumentzadu cun s’iscola…  

Cales sunt sos problemas de insinnare su sardu in iscola? 
Nci ndi sunt medas. Pro ite ca ddoe sunt problema chi pertocant sa didàtica e s’iscola italiana in generale. Cada maistru faghet cumprumissos in su traballu e pro su sardu si depet fàghere su matessi. Serbit prus tempus, prus pianificatzione. Si sunt pesende grupos chi si chistionant a pari de s’esperièntzia insoru. Serbit meda a si cunfrontare. Est ora de s’atobiare e chistionare de is chistiones de importu prus mannu. E pro agatare una manera prus uniforme pro totus.  

Unu giudìtziu subra sa polìtica linguìstica de sos ùrtimos annos . 
Positiva meda. Chi oe si chistionat meda de su sardu est unu meritu de su Servìtziu lìngua sarda. Chi at fatu progetos medas, me in is Comunos, Iscolas, Sociedade civile… Chi pentzo a comente fiat sa cosa 5 annos a custa parte, ca pariat ca fiat morende totu… Apu tentu finas su privilègiu de traballare pro unu annu in s’isportellu linguìsticu Regionale, e custu m’at fatu pigare una mirada prus generale de is chistiones, chi innantis non tenia… Medas bortas est fàcile a criticare is seberos fatos, ma non semper est fàcile a comprendere cale arruga sighire…  

LSC o logudoresu -campidanesu? 
Deu chistionu de sardu e basta. Custa dibata non intrat me in is iscolas. Intrat in sa conca de is babos e de is mamas, de cancu maistru o dirigente. Ma pustis chi s’est craridu totu cantu in sa classe si chistionat in sardu e si scririt in sardu. Non depeus èssiri tifosos de una parti o s’àtera. Si depeus ascurtare de prus, e parit chi custu sentidu est de gente meda… S’esperièntzia mia narat ca a sa gente agradat de agatare unu standard ùnicu.  

Ma unu standard serbit o nono? 
Certu. Unu. Intru in una iscola: Serramanna/Samassi. Pro su fueddu birdi ddoi fiat chi naraiat “Birdi”, “Bidri”, “Bridi”. Est su traballu fitianu chi ti narat de agatare una solutzione ùnica. Non depimus fàghere mancu unu passu agoa dae custu puntu. Ma ci ndi sunt de fàghere innantis.  

Si podet isperimentare sa LSC in sa Sardigna Meridionale? 
Eja.Tocat perou a tènnere passièntzia. Semus scriende in sardu comente a sociedade de 30 annus… Tropu pagu incoras. Non tenimus scedas deretas sena de isperimentare. Si provat e cancuna borta si sbàlliat puru. Sceti provendi e fadendi si podet nàrrere : andat bene o nono.  

 In Meridione In ue l’ais isperimentada? 
In ònnia iscola in ue intro deu chistionu de unu sardu e basta. Seu chistionende de asumancu 20 iscolas cun sa Lei 3, àteras cun isportellos .Is pipios atzetant mègius de is mannos s’idea chi su sardu est unu. Chi sunt pesados aici ant a nàschere cun prus pagos pregiudìtzios e duncas ant a rennèschere prus de nosus a superare is dificultades chi ddoe sunt. Non tocat a ddas timere. Est istada isperimentada in comunos medas, e manigiendi-dda unu pagu s’est fatu unu traballu profetosu. Ddoi sunt medas cosas de aderetzare, pro ite ca su standard chi imperamus est sperimentale e duncas non prevedit medas cosas e depis finas improvisai meda.  

Resurtos bonos o malos? 
Onestamente tocat a nàrrere ca est prus de fàghere chi non custs chi est istadu giae fatu.Sa didàtica non est una scièntzia esata. A bortas pentzu de fàghere unu  traballu chi andat bene e invecias est totu isballiadu. Su fatu est chi semus lassados a solos. Mancant strumentos didàitcos, e cussos in LSC incora non andant bene pro ite ca pro is pipios serbet una cosa prus mirada.  Is resultados sunt bonos chi castiamus in faci a is pipios, is babos e mamas e s’iscola in genere. Ma unu maistru non est mai cuntentu de su traballu fatu, pro ite nc’est semper cancuna cosa de megiorare. Ma pro custu nc’est tempus. Intendende puru is collegas maistos preparados chi ddoe sunt, apu cumprèndidu ca tenimus una generatzione de maistros giovanos (la ca deu seu giai cunsiderau bèciu)  chi tenint gana de fàghere unu traballu profetosu, e custu puru est unu resurtadu bonu de sa polìtica linguistica. Una de is cosas chi at a abarrare pro semper. At pesau concas bonas, chi fatu fatu  brigant a pari, ma chi sunt preparados e tenent in conca ideas craras.  

Mègius una limba modellu standard o una grafia de is dialetos?
Serbint ambas, ma sa grafia de is dialetos est un’arruga chi non s’agiudat pro su benidore. Tocat a nàrrere parou chi sa LSC depet essere unu pagu prus acanta a sa gente. Deu non seu unu linguista, ma s’esperièntzia m’est narende ca s’idea de sa manta curtza est unu pagu de torrare a pentzare. Difatis seu prejadu meda chi in s’ùrtimu atòbiu in Aristanis siat passada custa idea. . Una lìngua depet èssere inclusiva, non esclusiva. Bene bènnias siant is essidas dòpias, in calincunu casu limitadu. Cada lìngua ddas tenet, basta a pentzare a totus is lìnguas normalis fueddadas fitianamente. E àtera cosa in ue non nci creu: sa LSC , cancunu narat, non depet essere identificativa.  Deu creo chi est berus s’imbresse. A parti ca su criteriu identitàriu est unu imperadu pro seberare is faeddos…  

Pro ite si brigat meda a ùrtimu in su mundu de sa limba? 
Pro ite sa gente non bolet perdere sa lìngua sua. E custa est una cosa positiva. Su fatu est ca s’agradat a brigare puru… Non semus traballende pro nosus, ma pro sa generazione benidora. Incapas at a èssere custa s’ùrtima generazione de gente pesada in sardu. Semus incora brighende, speramus de non brigare pro tepus meda incora.