Carta Europea: ismèntigos e faddoncas in Cussìgiu

Carta Europea: ismèntigos e faddoncas in Cussìgiu

Errore

Motzione? Uguale a una de su 2012. Catalanu? A banda. Gadduresu, Tataresu e Tabarchinu? Su matessi. Interpretatzione subra sas ‘limbas non territoriales’? Faddida.

Sa motzione de su cussigeri regionale Rossomori Paolo Zedda subra sa Carta Europea de sas limbas s’est mudada in una Caporetto tècnicu-polìtica. Depiat èssere un’atzione propagandistìca pro balangiare tèmpus e audìtziu pro sas chistiones de polìtica linguìstica è in tamen s’est arriscada sa figura lègia. Nd’est essidu, in fines, unu òrdine del giorno sena presumu. Giustu duas lìneas in su giornale.

Difatis, sas dies a pustis, non si nd’est faeddadu meda e s’est chircadu de istransire s’aficu mediatìcu. Pro ite? Ca s’arresonu in àula at lassadu cumprèndere cantu s’ativismu in campu de limba de su cussigeri de Sìnnia non siat fundadu subra una lìnia polìtica coerente e mancu subra una capatzidade tècnica de giudu. Chie sunt difatis sos consulentes tècnicos e giurìdicos chi faghent faddire gasi unu polìticu? Bi sunt?

Bastat a lèghere su resumu verbale de sa setziada de martis 10 de martzu (chi s’agatat in su giassu de su Cussìgiu Regionale) pro si nd’abigiare a ite livellu semus de cumpetèntzia de polìtica linguìstica cun sa classe dirigente nostra.

In sa dibata in àula, sa prima crìtica l’at fata Marco Tedde, cussigeri FI e giai sìndigu de S’Alighera, chi at fatu notare chi in su 2012 su Cussìgiu aiat giai fatu una motzione similare si non uguale.

Posca at denuntziadu comente dae su testu de sa motzione mancaiat su catalanu nointamen custa limba siat reconnota dae sa lege 482/99. Resone manna teniat Tedde: comente faghet su rappresentante de sos chi si sunt semper propostos pro defensare sas ‘variedades’ (contra a sos ‘tirannos’ de sa LSC) a ismentigare su catalanu, una de sas limbas de minoria prus importantes de s’Europa, in sa motzione pro sa Carta Europea? Su catalanu in Sardigna est presente, l’ischint totus. Bella coerèntzia.

Mistèriu.

Ma non bastat. Christian Solinas (Psd’az) at fatu notare sa chistione de sos àteros limbàgios giai postos in intro de sa lege 26 (tataresu, gadduresu e lìgure de Carloforte e Calasetta) e escluidos dae s’arresonu. Un’annotu chi polìticamente si pòdet finas cumprèndere e Solinas at fatu bene a lu propònnere. Bastaiat a respòndere chi s’istadu reconnoschet petzi sas limbas nomenadas in sa 482/99 e duncas petzi sardu e catalanu. E chi tocat a sighire comente s’est fatu finas a como: no iscrìere nudda de custas limbas non reconnotas e gasi si resesset a las amparare su matessi suta sa bandera de su sardu. Un’estremagiogu sena chi s’istadu fatzat impugnativa comente at fatu pro venetu e piemontesu.

Est beru finas chi su cussìgiu fiat votende una motzione e un’ordine de die, non una lege e duncas si las pones intro nemos impugnat e no acuntesset perunu degollu. Non serbit a nudda a fàghere gasi ma nessi das unu sinnale polìticu a chie faeddat cussas limbas.

Intamen…

Sa resposta de Zedda est istada a beru curiosa pro ite at sustènnidu chi non si podiat ca sa Carta anca no amitit dialetos e ‘limbas non territoriales’ dende finas sa definitzione. Segundu su cussigeri Rossomori custas diant èssere sas limbas chi ‘non faghent parte de sa traditzione istòrica italiana’ e, semper segundu issu, su tratadu internatzionale non las diat amìtere a tùtela. ‘Possono essere tutelate con altre forme – narat su presuntu espertu Zedda- ma non attraverso questo trattato internazionale in modo specifico’.

Dae ue su cussigeri regionale Rossomori boghet custa interpretatzione chi si controit a sa sola non s’ischit. Nen s’ischit chie lu cussìgiat o si faghet e faddit totu a sa sola.

Difatis, totu sos chi ischint de Carta Europea non diant mai cunfùndere sas limbas o dialetos non reconnotos dae sos istados cun sas limbas non territoriales. Custas ùrtimas sunt difatis, comente narat sa paràula etotu, limbas ‘sena territòriu’. Cheret nàrrere chi sunt allegas de pòpulos chi no ant una terra comente pro nàrrere ‘Sinti’ e ‘Rom’.

Sa lege 482/99 chi est fraigada subra su ligàmene intre limba e territòriu (bastat a pensare a sa delimitatzione de s’art 3) non reconnoschet custas limbas, pro nàrrere, e difatis, in Itàlia, Rom, Sinti e Camminanti no ant amparu de lege.

Ite b’intrat tando cun lìgure, tataresu e gadduresu chi posca est làdinu chi faghent parte de sa traditzione istòrica italiana? E de cale tando?

Mistèriu.

Ma sa cosa prus ispantosa est chi su Cussìgiu si bufat totu in una custas interpretatziones sena mancu si pònnere su problema comente si Zedda esseret a beru unu espertu de fama Internatzionale postu in cue a fàghere su paladinu de sa limba sarda e non cussu chi cheriat (cheret?) partzire su sardu in variantes campidanesa e logudoresa?  E chi a cantu paret non connoschet bene sos mecanismos giurìdicos de sa legislatzione de cumpetèntzia.

Issu etotu at acraridu chi s’amparu de sos dialetos de sas limbas reconnotas no est amìtidu dae sa Carta. E tando ite sunt campidanesu, logudoresu o nugoresu, o barbaritzinu si non dialetos internos de sa matessi limba sarda? Pro ite issu los cheret reconnòschere?

Mah!? E cherimus èssere unu pòpulu, una Natzione e àere una limba normale o una simple minoria linguìstica?

Lassamus pèrdere, cun custa classe dirigente non bi la podimus fàghere. Depimus petzi fàghere colare su tempus e bufare totu custu binu ispuntu. Posca sa roda at a girare. Carta o non Carta.

Gpc

 

 

P.S.

Pro chie intamen si cheret documentare dae unu polìticu sèriu podet lèghere inoghe a suta in ue si acrarit bene finas ite sunt sas limbas non territoriales

http://www.carlopegorer.it/relazione-ratifica-carta-europa-delle-lingue-regionali-minoritarie/

Leave a comment

Send a Comment

S'indiritzu email tuo no at a èssere publicadu. Is campos pedidos sunt signados *