-de Giuseppe Corronca-
Blaise Pascal naschet in Clermont in su 1623 e morit a 39 annos petzi in su 1662. Sos primos interessos suos pertocant sa matemàtica e sa fìsica, ma dae s’annu 1654 cumentzat a si interessare de sa problemàtica religiosa e aderit a su giansenismu. Segundu Pascal sa chistione prus de importu in s’òmine est sa dimanda subra su sensu de sa vida e pensat chi s’enigma de s’òmine e de sa vida non tenet niuna possibilidade de solutzione a foras de sa fide.
Pascal ponet in discussione Cartèsiu e pensat chi sa resone no est capatza de cumprèndere sa realidade e su sensu de sa vida. Su cristianèsimu petzi est capatzu de fàghere a cumprèndere ite est s’òmine e de ispiegare su chi sa resone, e duncas s’iscièntzia e sa filosofia, non sunt capatzas de acrarire.
Un àteru cuntzetu de importu mannu in Pascal est cussu de divertissement, chi cheret nàrrere “distratzione, diversione, divertimentu” e at su significadu filosòficu de “obliu e istordimentu de s’òmine matessi in sa molteplitzidade de sas ocupatziones fitianas e de sos intratenimentos sotziales”. Cun su divertissement s’òmine fuit dae issu matessi pro mèdiu de una cale si siat atividade de traballu o de recreu. Pro Pascal s’òmine fuit dae duas cosas: a) dae sa infelitzidade costitutiva sua; b) dae sos interrogativos supremos subra sa vida e sa morte.
Su divertimentu, essende unu fuida de s’òmine dae issu matessi, in su tentativu illusòriu de lòmpere a una situatzione de apagamentu cumpletu, non gènerat felitzidade.
Pascal est cunvintu chi s’iscièntzia presentet calicunos lìmites istruturales. Su primu lìmite de s’iscièntzia est s’esperièntzia e su segundu lìmite est costituidu dae s’indimostrabilidade de sos printzìpios primos.
Nòdida est sa distintzione intre esprit de géométrie e esprit de finesse. Su primu est sa resone iscientìfica chi at comente ogetu sas cosas esteriores o sos entes astratos de sa matemàtica e protzedit in manera dimostrativa. Su de duos at comente ogetu s’òmine e si fundat subra de su coro, de su sentidu e de s’intùitu.
S’ esprit de finesse at comente ogetu ispetzìficu su mundu de sos òmines, mentres s’ esprit de géométrie sas figuras ideales e su mundu de sa natura.
S’iscummissa subra de Deus est sena duda unu de sos temas prus connòschidos de su pensu de Pascal. Issu intendet sa netzessidade de iscummìtere subra de Deus. Chie iscummitit subra de s’esistèntzia de Deus, si balàngiat, balàngiat totu ma si perdet, non perdet nudda. Bisòngiat duncas a iscummìtere sena esitare ca, in casu de bìnchida, at a balangiare cussu bene infinidu chi est Deus e sa beatitùdine eterna.
Pascal at esertzitadu una influèntzia manna in sa cultura moderna; Foscolo in s’òpera sua Ultime lettere di Jacopo Ortis mentovat unu de sos passos prus de importu de sos Pensos de Pascal e Leopardi in su Zibaldone torrat a marcare meledos chi torrant a cramare semper sos Pensos.
Pascal est unu de sos ùrtimos bastiones de su pensu antiratzionalista e fideista modermu, est a nàrrere de una manera de pensare chi a pustis de àere isceticamente destruidu sas pretesas de sa resone “euclidea” si aberit cun fide a Deus.
Leave a comment