– de Sarvadore Serra –
Sa Sardigna est semper istada protagonista in s’istòria europea. In su bonu e in su malu. Duncas, fintzas in una cosa mala comente s’Incuisitzione.
In sos ùrtimos annos s’ Archìviu Istòricu Diotzesanu de S’Alighera – Bosa, cun finantziamentos de sa Cei e de su Ministèriu pro sos Benes Culturales, at mandadu a dae in antis unu progetu de inventariatzione de su Fundu de su Tribunale Eclesiàsticu (1602-1943), chi at permìtidu de torrare a ordinare unas 2.200 càusas (criminales, tziviles e matrimoniales) tratadas dae sos pìscamos de su Foru eclesiàsticu e chi pertocant biddas medas de Sardigna chi faghiant parte de su territòriu de sa Diòtzesi antiga chi sas làcanas suas nche crompiant a Nùgoro.
Totu su traballu l’at fatu s’istudiosa Alessandra Derriu. Issa, cando fiat istudiende sas cartas, at fatu un’iscoberta chi l’at posta in dillìriu: at imbènnidu 138 documentos de su Tribunale de s’Incuisitzione chi nche torrant a su sèculu XVIII.
S’incuisitzione, ativa in Sardigna dae su sèculu XV, fiat un’istitutzione eclesiàstica chi, cun sos tribunales suos, indagaiat e protzessaiat sas pessones incurpadas de eresia e pessighiat ideas, credèntzias e pràticas chi andaiant contra a sa dotrina cristiana. Cun su tempus, custos ufìtzios ant tentu fintzas su podere de giuigare sas pessones incurpadas de malefìtzios e sortilègios, de invocatzione e raportos cun su dimòniu, de artes divinatòrias e de prevegèntzia, de meighina populare fundada in sa superstitzione e de totu una sèrie de reatos minores ligados a su mundu de sa maghia e de s’ocultu.
A pustis chi sa Corona ispagnola at pèrdidu su Rennu de Sardigna, in sos primos annos de su 1700, s’ùrtimu incuisidore nominadu dae sa Corona at lassadu s’ìsula e sos piscamos sunt intrados in parte sua. Su Tribunale de sa Santa Incuisitzione de S’Alighera teniat sa sede in s’episcòpiu, ma sas denùntzias, sas indàgines e sos protzessos los podiant fàghere fintzas in sas biddas in ue fiant acuntèssidos sos fatos. In sos documentos si faghet riferimentu a s’àula de su Tribunale in ue retziant sas denùntzias e faghiant sos protzessos, e fintzas a sas presones de su palatzu. Su pìscamu si faghiat agiuare dae unu grustu de espertos, avocados, notarios, teòlogos, missos e rapresentantes in totu su territòriu mannu de sa diòtzesi.
Custa iscoberta estremorosa tenet un’importu mannu, sientìficu e istòricu, non solu pro s’incantu de custas cartas e pro sas possibilidades chi dant de istùdiu e connoschèntzia in campos diferentes, (religiosu, giurìdicu, mèdicu, antropològicu, etnogràficu, sotziològicu) ma mescamente ca sunt una raridade in su panorama de sos archìvios sardos de s’Incuisitzione. A parte S’Alighera, infatis, si sunt sarvados pagos documentos a beru, chi s’agatant in s’ “Archivio di Stato” de Casteddu. De s’Archìviu de su Santu Ufìtziu de Tàtari non b’at abbarradu nudda. Sas notìtzias subra de s’Incuisitzione ispagnola in Sardigna sunt belle totus a s’àtera ala de su mare, in s’ “Archivo Histórico Nacional” de Madrid.
Pro su chi pertocat su passàgiu dae s’incuisizione ispagnola a s’incuisitzione episcopale, fintzas a cando no ant imbènnudu sos documentos de S’Alighera, b’aiat documentatzione petzi pro s’Archidiòtzesi de Casteddu e sas Diòtzesis unidas de Iglèsias-Suelli-Garteddi. Su diretore de s’Archìviu don Antoni Nughes e su diretore de s’Ufìtitziu de sos Benes Culturales Diotzesanos don Pàule Secchi ant espressadu su cuntentu issoro pro s’iscoberta; in su giru de pagu tempus, narant, sa documentatzione l’ant a pònnere a disponimentu de sos istudiosos e de totu sos apassionados.
Subra de custu argumentu, Alessandra Derriu at iscritu su libru “Il Tribunale dell’Inquisizione di Alghero” publicadu dae sa sotziedade editoriale “Edicions de l’Alguer”
Ligàmene: http://notizie.alguer.it/n?id=98412#.VkNmuLmD6fM.facebook
Leave a comment