Est ufitziale: su diretore de sa Fondazione Sardinia contra a una limba natzionale sarda unitària

– de Giuseppe Pepe Coròngiu –

No est chi so ispantadu de su chi narat su tìtulu de custu artìculu. In custos ùrtimos annos, a mala bògia, mi nde so sapidu de una cosa chi est mala finas a contare. E chi mi faghet dolu e mi ponet birgòngia. E est chi unos cantos intelletuales, iscritores e òmines de cultura (chi nos ant insingiadu meda in custos annos) chi deo aia semper ammiradu, sighidu e pensadu a favore de sa limba sarda in realtade…

In realtade ite? M’at naradu un’amigu meu s’àtera die. No as bòlere nàrrere chi cussos babbumannos sunt contra a sa limba sarda? Ma presumidu ses? O ite?

E puru leghende s’ùrtimu arresonu in contu de missa in sardu de Salvatore Cubeddu, diretore de sa Fondazione Sardinia, no in tamen non bògia, agato totus sos argumentos chi sos contra a sa limba sarda ant semper impreadu contra a sa polìtica linguìstica.

Penso a cando pitzocheddu friscu de tzitade, andaia a sa Fondazione Sardinia a imparare sos fundamentos de sa limba e de s’identidade. E mi paret chi calicunu at traitu sos ideales de su sardismu de tando, chi oe si cramat natzionalismu o indipendentismu. O de una limba natzionale sarda chi si nde faeddaiat meda.

Sigomente isco chi Boreddu Cubeddu est un’òmine sèriu, onestu e finas patriota mi pregonto: ma a pustis de totu custos annos de dibàtitos e libros e traballos e peleas pro ite iscriet chi issu est de acordu pro impreare duas limbas sardas (campidanesu e logudoresu) neghende de facto s’idea de una limba natzionale?. Pro ite proponet sa divisione de sa limba sarda e de su sardu in cunforma a s’istereòtipu de sos colonizadores?

In tantu no est una cosa de pagu contu chi issu, e àteros, intelletuales e patriotas de su mundu nostru la pensent gasi. Chissai, forsis faddimus nois, non semus craros, non semus capatzos a contare e cumbìnchere de una cosa chi est elementare in totu sas natziones sena istadu de s’Europa. Ma posca, mi naro, si puru nois non semus a tretu, sa chistione est gasi dìliga chi sos intelletuales patriotas la depent cumprèndere su matessi. E imbetzes…

E ite est acontèssidu chi in custos deghe annos non naraiant nudda e como faeddant?

Sas respostas chi mi potzo dare a mie matessi sunt medas. Una de seguru est chi Boreddu nos cheret nàrrere unas cantas cosas.

Sa prima chi semus gente chi brigat. Sa segunda chi semus istrumentalizende sa chistione de sa crèsia e faghende dannos. Sa de tres chi un’acordu si podet agatare. Mi paret chi cussu de s’acordu e de sas paghes siat un’ossessione, unu pensamentu fissu, unu denghe finas. Deo so de acordu, ma s’unidade si podet agatare si semus de acordu in sos printzìpios. Imbetzes, a un’ala bi semus nois chi cherimus una limba natzionale a s’àtera sos iscuadristas de su campidanesu e de su logudoresu (chi in custos annos nos ant atragagiadu a onni manera). Duncas chie sunt sos brigadores? Pro ite cuddos de brigadores los ant acasagiados in sa Fondazione Sardinia? 

Boreddu nos narat però chi s’acordu est a òbligu e contat chi si podet acumprire moltiplichende sas limbas sardas gasi comente aiat fatu Gesus in sa coja de Cana.

B’at gente chi cheret sa Lsc, su logudoresu o su campidanesu. B’at unu chi bolet sa limba de mesania? Cuntentamus a totuse las ponimus totus: sa Lsc in Regione, su campidanesu in giosso, su logudoresu in susu, sa fantomàtica mesania chi nomenat no isco in ue. Forsis in su Sulcis o in Illorai. E semus a bator limbas sardas. Sena contare gadduresu, tataresu, saligheresu e tabarchinu e semus a 8. E sena pònnere in contu chi sos nugoresos diant pedire s’issoro e gasi sos àteros a s’infinidu. Non b’at un’idea de guvernu de sa limba. B’at ispontaneidade, ma finas folclorismu dialetale aplicadu a sa chistione de una limba natzionale. Dae sos babbumannos de s’identidae sarda, non lu nego, m’isetaia de prus.

S’arresonat comente aiat resonadu sa polìtica sarda pro sas provìntzias: nd’at fatu unu muntone pro cuntentare a totus e s’est bidu comente est finida. De totu sas chistiones sèrias linguìsticas, polìtica e religiosas chi li apo postu in sa rèplica a Gianni Loy imbetzes nudda. Comente chi mai…Forsis non l’as at lèghidas.

Paret chi sa cosa prus importante siat a no arresonare, a abbarrare mudos pro no istrobbare su manovradore chi est manovrende cun sos pìscamos. Chie arresonat brigat, e nois semus brigadores s’ischit… Nessi custu andant a nàrrere unos cantos, non Boreddu Cubeddu chi est un’òmine bonu, a sos polìticos de como e a sos chi contant in sa sotziedade. Lassade a pèrdere a cuddos chi brigant…faeddade cun nois chi nois ischimus comente ammodare sas cosas. Semus nois sos mediadores de sa limba cun sa classe dirigente e no issos.

E nois semus brigadores o brigantinos? Ma bidos los ant sos iscuadristas de sa limba in custos annos? Deo imbetzes mi pregonto in ue fiant totu custos patzifistas cando, in sos ùrtimos deghe annos, nois amus fatu unu traballu de macos in sa Regione e in sa sotziedade, sena mai esagerare, mediende semper e sena mai èssere dogmàticos, ma semper in s’idea de fraigare una limba natzionale comente sos babbumannos etotu bisaiant in sos annos Otanta e Noranta. Nois traballadores, mudos che croca, mentres fiamus bersalliados cada die dae atacos, imputos, fàulas, ingiùrgos, frastimos e irrocos. Disfàmidades e calùnnias dae medas chi como sunt cuntentos chi calicunu propòngiat s’impreu de duas limbas sardas ca gasi podent fàghere, istrumentalizende sa religione, sa revesa contra a sa LSC.

Ca est gente distruitva, chi no at fraigadu nudda in custos annos in su mundu linguìsticu. Ant petzi ostacoladu a nois cun sas brigas sighidas, si nde sunt fatos meres de sa polìtica e como sunt faghende su desertu linguìsticu in cada logu cun s’idea non de una natzione,ma de una improvisada folklorìstica.

E sunt infiltrende finas sa Fondazione Sardinia.

Duncas, si diat podet nàrrere cosas medas, ma mi frimmo pro no èssere tropu longu nen chèrgio torrare a iscrìere cosas tècnicas, polìticas, linguìsticas e giurìdicas chi apo giai iscritu a Gianni Loy e chi forsis, torro a nàrrere, Cubeddu no at lèghidu.

S’ùnica cosa chi chèrgio marcare est chi so de acordu chi sa limba sarda est andende male e penso semper de prus chi una de sas cajones siat chi generatziones intreas de su movimentu linguìsticu (in particulare sas betzas) non sunt resessidas in sos annos a fàghere una rivolutzione culturale in contu de limba.

Ant timidu a si pònnere contra, a manera verdadera, sas elites culturales de su poderiu italianista, ca sunt cussas sas inimigas de su sardu de sa popolatzione. No ant mai gherradu pro cambiare veramente sas cosas, ma si nche sunt imbaradas in pitzu de sos ecuilìbrios chi lis daiant carchi vantageddu. Fatas foras dae sos acadèmicos, no ant chircadu de fraigare unu pensamentu linguìsticu alternativu, ma ant atzetadu sos dogmas de sas limbas sena los averguare.

Ant intramentadu sa mirada de sa chistione de sa limba chi proponiat su colonialismu mediadu dae sas classes dominantes e non sunt resessidos a innetare su palinsestu e a propònnere unu modellu nou, rivolutzionàriu, binchidore. E duncas, intro totus sos pregiudìtzios e logos comunes de su sardu, sa partzidura intre campidanesu e logudoresu (antiga doda de su règime coloniale ispagnolu) l’ant fata cosa issoro, atzetada e l’ant torrada a ispainare sena si nd’abigiare chi fiant torrende a pònnere su sèmene de sa morte de su sardu.

E cando sunt sos babbais mannos de una limba chi ruent in sa sindrome de Istocolma, in s’autocolonizatzione, in s’idea dialetale e de folclore proponende issos etotu sa divisione coloniale, tando est chi semus postos male a beru.

Isperamus in generatziones noas prus lìberas e prus atrividas, mentres sos babbos in capas si mudant in bìdrigos.

Leave a comment